از آن روزگاری که کشتی تایتانیک به عنوان مظهر تفریحات لوکس ثروتمندان غربی، در گستره دریاها به یک کوه یخ شناور در اقیانوس اطلس برخورد کرد و تا امروز که هیولاهای پر زرق و برق چندهزار تنی با امکاناتی شبیه به یک شهر مدرن کوچک شناور، آب های مدیترانه را به سمت خلیج فارس یا اقیانوس آرام می پیمایند، همواره اهمیت گردشگری دریایی مورد توجه طبقه متوسط به بالای جامعه اروپایی، آمریکایی و آسیایی بوده است.
به گزارش تین نیوز به نقل از روزنامه اقتصاد سرآمد، حسین ایزدپناه، کارشناس ارشد بازرگانی و عضو انجمن دوستی ایران و چین در مطلبی اختصاصی برای این روزنامه به بررسی تجربه استفاده از ظرفیت های کشتی های کروز در رونق و توسعه گردشگری دریایی پرداخته است. او در این نوشتار از جای خالی کروز در بنادر جنوبی ایران به عنوان یکی از غفلت های صورت گرفته برای رونق گرفتن گردشگری دریایی در آب های جنوبی ایران یاد کرده است. این مطلب را در ادامه می خوانید:
تجربه کاوی در کروزتوریسم
درخصوص تاریخچه صنعت کروزتوریسم می توان به صورت کلی به این اشاره داشت که نخستین کشتی کروز متعلق به شرکت «ناوبری شبه جزیره و شرق» بوده است؛ این شناور پیشتر برای ترابری نامه های پستی استفاده می شد و شرکت مالک آن، سال ۱۸۸۴ با اولین بلیت هایی که برای سفر تفریحی کروز خود از لندن به دورتادور دریای مدیترانه فروخت، توانست نام خود را به عنوان اولین شرکت اجراکننده تور تفریحی دریایی در تاریخ ثبت کند. هرچند پیش تر از این سفر، «مارک تواین»، نویسنده مشهور آمریکایی در سال ۱۸۶۷ با کشتی بخار چوبی از آمریکای شمالی سفر حود را آغاز کرده بود.
کشتی های کروز در کجا تردد می کنند؟
امروزه کمتر بنادر شناخته شده ای در مجاورت اقیانوس و دریا وجود دارند که مردم آن مناطق از نزیک شاهد پهلوگیری این شهرک های شناور روی آب و خروج جهانگردان از آن نبوده باشند. حتی شهرهای بندری کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس مانند دوبی، مسقط و دوحه نیز بخش عمده ای از جذب توریست خود را از طریق ورود و خروج همین ابرکشتی ها تامین می کنند. بنادری چون مارسی در فرانسه، فلوریدا در آمریکا، بارسلونا در اسپانیا همچنین بنادر گوانجو و شانگهای در چین، سالانه میزبان مسافران بی شماری از نقاط مختلف جهان هستند، اما معمولا بنادر کشورهای حوزه دریای کارائیب مثل پاناما و جزایر مارشال در بازار کروزتوریسم شهرت جهانی دارند و با ثبت شرکت و گرفتن امتیاز این شناورهای توریستی از کشورهای کشتی سازی مانند آمریکا، فرصت کسب درآمد را برای خود فراهم کرده اند.
شرکت های مهمی مانند « کارنیوال کورپورشین» «رویال کارابین» و «نروژین کروز لاین» در زمره بزرگ ترین شرکت های تولیدکننده کروز در جهان هستند که بعضی از کشتی های وابسته به این شرکت ها با پرچم پاناما یا باهاما نیز فعالیت می کنند.
ساخت کشتی کروز در چین؛ بازار رو به رشد
کشور چین هم به موازات توسعه در اقتصاد و فناوری و با توجه ظرفیت بالای بندرهای خود صنایع کشتی سازی خود را در بخش حمل ونقل تجاری و مسافری نیز بالا برده است. به گزارش سازمان توسعه و تجارت سازمان ملل متحد، کشور چین در زمره برترین کشورهای جهان است که ساخت و تولید کشتی را با تناژ ناخالص در برنامه های خود قرار داده است. چین بیش از نیمی از کشتی های تجاری جهان با تناژ ناخالص تولید می کند. تناژ ناخالص این کشور در سال ۲۰۲۳ حدود ۳۳ژمیلیون GT، کره جنوبی ۱۸میلیون GT و ژاپن ۱۰میلیون GT بوده است.چین نیز در زمینه ساخت کشتی های کروز به عنوان یکی از بازارهای در حال رشد شناخته می شود. شرکت هایی مانند China State Shipbuilding Corporation و شرکت Chaina Merchants Industry در این زمینه شاخص هستند. بنادر شانگهای ،گوانگژو و تیناجین هم به عنوان بنادر فعال در زمینه کشتی کروز هستند.
جای خالی کروز در بنادر جنوبی ایران
واقعا چرا بنادر جنوبی کشورمان علی رغم دارا بودن ویژگی های قابل توجه مانند گستره جغرافیایی، دسترسی به آب های آزاد و بین المللی همچنین دارا بودن ۵هزار و ۸۰۰کیلومتر مرز آبی همچنین آبخور مناسب، از ظرفیت لازم برای بهره گیری از این صنعت بی بهره مانده اند؟ بدون شک جدا از سایه عمیق تحریم های بین المللی و مسائل سیاسی، امنیتی و اقتصادی نفت محور که بر گذرگاه همیشه استراتژیک «تنگه هرمز» واقع شده در آبراهه های اصلی ایران یعنی «خلیج فارس» و «دریای عمان » قرار گرفته، شاید دلیل دیگر همان آفتاب چشم نوازی است که هنوز زمان برآمدن آن برای رونق دهی به اقتصاد مبتنی بر گردشگری دریای فرا نرسیده باشد. یعنی در میان صدها کشتی حامل مشتقات نفتی که در مسیر آب های ایران تردد می کنند، یک کشتی هم با شکل و شمایل متفاوت و کارکردی از جنس دیگر نیز به بنادر ایران سلام کند.
«رافائل»؛ حسرت گذشته غرق شده و «گرندز فری» امید آینده
البته بنادر ایران حضور کشتی های لوکس و مدرن نیز با کشتی رافائل در بندر بوشهر تجربه کرده است؛ این کشتی که به «تایتانیک ایران» نیز معروف شد، در سال إ۱۹۷۶ در ازای بدهی ایران از ایتالیا توسط حکومت پهلوی خریداری شد؛ این کشتی کروز، دارای ۱۸آسانسور و ۳۰سالن بزرگ همراه با امکانات رفاهی مجهز بود که در نیم قرن پیش، حدود ۹۰میلیون دلار قیمت داشت؛ اما پس از ۷سال از حضور این کشتی در آب های بوشهر، در میانه جنگ ایران و عراق توسط موشک های دشمن، بمباران شد و به تدریج به اعماق آب ها فرو رفت. بقایای این شناور ارزشمند برای مدت ها توسط غواصان از آن جدا شده و به فروش می رسید.
این کشتی اگر امکان و فرصت حضور بیشتری در آب های ایران را داشت، می توانست نقش مهمی در صنعت گردشگری دریایی ایران به خصوص در ارتباط با تبادل مسافر با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس و انتقال توریست های اروپایی به ایران داشته باشد.
در چند سال گذشته یک کشتی به نام Grand Ferry با ظرفیت ۱۷۰۰مسافر و سقف ۲۰۰۰تن حمل بار و طول ۱۴۵متر به عنوان بزرگ ترین کشتی مسافربری و حمل ونقل ایران در بندر بوشهر پهلو گرفته است و بنابر اظهارات مسئولان بندری این استان قرار بود در مسیر خلیج فارس تردد کند و با راه اندازی آن تحولی بزرگ در گردشگری دریایی ایجاد شود، اما ظاهرا به دلایلی از جمله تامین سوخت یا تعمیرات جانبی تاکنون برنامه ای نداشته است.
به طور خاص، ایجاد یک خط کشتیرانی برای حمل بار و مسافر در خط دریایی بین ایران و قطر از جمله اهداف این کشتی بوده است. حتی انتشار اخباری مبنی بر ایجاد یک تونل دریایی مابین ایران و قطر نیز از جمله موضوعاتی بود که مطرح شد، اما همیشه فاصله ایده تا عمل، به ویژه در کشور ایران، زیاد بوده است .
هرچند در حال حاضر تنها سفرهای دریایی موجود ایران از طریق پایانه دریایی بندر لنگه و پایانه شهید باهنر بندرعباس به شارجه و دوبی در امارات متحده عربی- آن هم صرفا برای ترابری مسافران- صورت می پذیرد، اما از امکانات رفاهی موجود در کشتی های شبیه کروز خبری نیست.
اینکه تا چه اندازه می توان امیدوار بود شرایط کشور ما برای جذب سرمایه گذار بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری در امر تفریحات دریایی فراهم شود یا ما بتوانیم از مشارکت کشورهای دیگر در این زمینه برخوردار شویم، به آینده ای بستگی دارد که ثبات اقتصادی همراه با تضمین برگشت سرمایه در کنار لغو تحریم های بین المللی علیه ایران، در دسترس باشد. علاوه بر این شاید هم بتوانیم در کنار سیاست کاستن از اقتصاد تک قطبی و جذب سرمایه خارجی با توسعه زیرساخت های بندری مورد نیاز، بستر لازم را برای ورود به صنعت پولساز جهانی کروزتوریسم فراهم آوریم.
بلاگ خبری مکران آریا دریا
