در حالی که بیش از ۸۰ درصد تجارت دنیا در قالب زنجیره‌های تامین جهانی انجام می‌شود، سهم ایران با دارا بودن گستردگی جغرافیایی و پتانسیل‌های صادراتی فقط 140 میلیارد دلار و نزدیک به هیچ است.
به گزارش پایگاه خبری ترابران، در صورتی که کشورهای درحال‌توسعه به‌ویژه کشورهای آسیای شرقی برای توسعه صادرات کالا آن هم با افزایش ارزشافزوده به دنبال پیوستن به زنجیره‌های تامین جهانی و نقش‌آفرینی در آنها هستند که ایران با گستردگی خوب و قرارگیری در موقعیت برجسته جغرافیایی سهمی در زنجیره‌های تامین جهانی ندارد.
بر اساس آمار و اطلاعات منتشرشده از سوی گروه مدیریت زنجیره تامین آمادگران، در حالی که بیش از ۸۰ درصد تجارت دنیا در قالب زنجیره‌های تامین جهانی (مراودات کالایی بین کشورها) انجام می‌شود، سهم ایران در این میان با دارا بودن گستردگی و پتانسیل‌های تجاری فوق‌العاده بسیار ناچیز و نسبت به دیگر کشورها محقرانه است؛ به‌صورتی که سهم 140 میلیارد دلاری، حدود یک ششم امارات تبادلات تجاری دارد و گویی از گردونه تبادلات تجاری جهان در حال حذف شدن است.
گفتنی است؛ در بین کشورهای آسیایی، هنگ‌کنگ با دارا بودن حجم 1281 میلیارد دلاری همچنان بالاترین تبادلات تجاری را در دارد و بیشترین نقش را در زنجیره‌های تامین جهانی اجرا می‌کند. پس از هنگ‌کنگ، سنگاپور با تجارت 991 میلیارد دلاری و تایوان با تجارت 916 میلیارد دلاری قرار دارند.
به همین ترتیب، ویتنام با تجارت 730 میلیارد دلاری در جایگاه چهارم، امارت با تجارت 727 میلیارد دلاری در پنجم، مالزی با تجارت 648 میلیارد دلاری در جایگاه ششم، ترکیه با تجارت 618 میلیارد دلاری در جایگاه هفتم، عربستان با تجارت 601 میلیارد دلاری در جایگاه هشتم، تایلند با تجارت 590 میلیارد دلاری در جایگاه نهم و اندونزی با تجارت 530 میلیارد دلاری در جایگاه دهم نقش‌آفرینی در زنجیره‌های تامین جهانی قرار دارند.
این در حالی است که تجارت ایران به 140 میلیارد دلار رسیده است که نسبت به دارا بودن پتانسیل‌های تجاری فوق‌العاده بسیار اندک و محقرانه است؛ چراکه میزان تجارت امارات ۶ برابر، هنگ‌کنگ ۹ برابر، سنگاپور ۷ برابر و ویتنام بیش از پنج برابر میزان تجارت ایران است.
آنچه به این معضل دامن زده است خام‌فروشی در ایران است. برخی کارشناسان با تحلیل نسبت ارزش کالای وارداتی به صادراتی ایران، که به 5 برابر رسیده، معتقدند خام‌فروشی یکی از معضلات عدم حضور ایران در زنجیره تامین جهانی است. در واقع خام‌فروشی نتیجه بارز حضور نداشتن ایران در بخش دارای ارزش افزوده زنجیره‌های تامین جهانی است و اگر این روند ادامه یابد و فکری برای افزایش ارزشافزوده کالاهای صادارتی نشود بیم آن می‌رود که ایران به یک کشور صادرکننده مواد خام و واردکننده کالاهای نهایی تبدیل شود.
گفتنی است؛ در اکوسیستم جهانی با وجود رقبای بزرگ منطقه‌ای ایران برای جلوگیری از افتادن در سیاهچاله واردکننده صرف کالاهای با ارزشافزوده، باید بتواند سیاست‌های مبنی بر کاهش تعرفه‌های تجاری، هدفمند کردن نرخ تعرفه‌ها، رفع موانع و تشویق سرمایه‌گذاری، فراهم‌سازی شرایط برابر و رقابتی برای دسترسی با بازارهای داخلی، توسعه مناطق آزاد تجاری و توسعه زیرساخت‌های تولیدی و لجستیکی را اتخاذ کند و هرچه سریع‌تر بر آنها جامه عمل بپوشاند.
