اقتصاد دریا محور یکی از مهم ترین رویکردهای توسعه در جهان امروز است. ایران نیز با داشتن موقعیت ممتاز جغرافیایی، سواحل طولانی در جنوب و شمال کشور و دسترسی به آب های آزاد، پتانسیل بالایی برای توسعه دریا محور دارد. بررسی مزایا و آثار این نوع اقتصاد می تواند مسیر آینده توسعه ایران را روشن تر کند.
تین نیوز |
پژمان جوزی: بحران آب در کشوری که هزاران کیلومتر مرز آبی دارد و دوختن نگاه ها به آسمان برای بارش باران جهت رفع مشکل به مثابه همان است که در روزهای آلودگی هوا در انتظار وزیدن باد باشیم. تغییرات اقلیمی انکار ناپذیر است، اما فنون، علم و دانش مهندسی نیز روزبه روز پیشرفته تر می شود. در ایران امروز گریزی نیست جز تغییر نگاه و استفاده از الگوهای جدید برای دستیابی به آب، نه تنها برای زنده ماندن بلکه برای رونق دادن به توسعه و رشد کشور.
ایران با داشتن حدود ۵ هزار کیلومتر مرز ساحلی، کم ترین استفاده از سواحلش را دارد. ۲۰ درصد جمعیت جهان در ۲۵ کیلومتری دریا ها زندگی می کنند و ۴۰ درصد جمعیت جهان در فاصله ۱۰۰ کیلومتری و ۶۰ درصد کلان شهر ها در سواحل دریا ها یا نزدیکی سواحل مستقر هستند. همچنین هشت شهر از شهرهای پرجمعیت جهان (توکیو، شانگهای، بمبئی، نیویورک، جاکارتا، قاهره، ریودوژانیرو….) در کنار آب ها هستند و نوار ساحلی اروپا ۲۰۵ میلیون نفر جمعیت را به خود جذب کرده است، اما متاسفانه در ایران، استان های ساحلی در شمال و جنوب کشور با ۵ هزار کیلومتر نوار ساحلی تنها ۳درصد جمعیت کشور را به خود جذب کرده، درحالی که باید بیش از هشت تا ۱۰درصد از جمعیت کشور آنجا سکونت داشته باشند.
این واقعیت انکارناپذیری است که اقتصاد دریا محور یکی از مهم ترین رویکردهای توسعه در جهان امروز است. بسیاری از کشورها با استفاده از ظرفیت های گسترده دریاها و سواحل، توانسته اند مسیر رشد اقتصادی و اشتغال زایی خود را متحول کنند. ایران نیز با داشتن موقعیت ممتاز جغرافیایی، سواحل طولانی در جنوب و شمال کشور و دسترسی به آب های آزاد، پتانسیل بالایی برای توسعه اقتصاد دریا محور دارد. بررسی مزایا و آثار این نوع اقتصاد می تواند مسیر آینده توسعه کشور را روشن تر کند.
یکی از چالش های اصلی اقتصاد ایران که در تلاش است از آن رهایی یابد، وابستگی شدید به صادرات نفت و گاز است. توسعه اقتصاد دریا محور می تواند این وابستگی را کاهش دهد و زمینه تنوع اقتصادی را فراهم کند. فعالیت هایی مانند شیلات، پرورش آبزیان، حمل ونقل، صنایع کشتی سازی و استخراج منابع دریایی، به ویژه گردشگری و جاذبه های گردشگری موجود در سواحل و جزایر جنوبی ایران می توانند جایگزین های مناسبی برای درآمدهای نفتی باشند.
بخش دریا محور ظرفیت زیادی برای ایجاد شغل در حوزه های مختلف دارد. از صیادی و فرآوری محصولات دریایی گرفته تا خدمات بندری، حمل ونقل بین المللی، گردشگری ساحلی و صنایع وابسته، فرصت های شغلی فراوانی در این حوزه وجود دارد. توسعه این فعالیت ها به ویژه می تواند موجب رونق اقتصادی در استان های ساحلی مانند هرمزگان، بوشهر، سیستان و بلوچستان و مازندران باشد.
اگرچه تحریم ها ضربه مهمی به نقش ایران در اتصال کریدورهای جهانی زده است اما نمی توان انکار کرد که ایران در مسیر یکی از مهم ترین مسیرهای تجارت جهانی قرار دارد. با سرمایه گذاری در زیرساخت های بندری و دریایی، ایران می تواند نقش کلیدی تری در ترانزیت کالا بین شرق و غرب ایفا کند. بنادر استراتژیکی چون چابهار، بندرعباس و انزلی، در صورت توسعه و مدیریت کارآمد، می توانند به مراکز بزرگ تجاری منطقه تبدیل شوند و جایگاه ایران را در تجارت جهانی ارتقا دهند. در حال حاضر بنادر ایران بیش از ۵۰همت (۵۰ هزار میلیارد تومان) سرمایه گذاری نیاز دارند تا به یک رشد قابل قبول برسند. اقتصاد دریا محور موجب آبادانی و رشد مناطق ساحلی می شود. ایجاد صنایع، بنادر، شهرک های صنعتی و مراکز گردشگری در سواحل، می تواند به بهبود سطح زندگی مردم محلی کمک کرده و از مهاجرت به شهرهای بزرگ جلوگیری کند. این مساله همچنین باعث توزیع متعادل تر جمعیت و منابع در کشور خواهد شد.
توجه به گردشگری و تاسیس هتل های لوکس پنج ستاره اگرچه نیاز به سرمایه گذاری های هنگفت دارد اما می تواند موجب اشتغال پایدار در مناطق جنوبی کشور شود، چراکه اشتغال ایجاد شده برای هتل ها با هدف ترکیبی (تجاری، مسکونی و هتل) اشتغال پایدار بوده و هر هتل با ظرفیت حدودی ۱۵۰نفر حدود ۵۰۰ شغل پایدار ایجاد می کند. بارها گفته و نوشته ام که مرز امن، مرز آباد است. توسعه اقتصادی در مناطق ساحلی علاوه بر منافع مالی، پیامدهای امنیتی مهمی نیز دارد. حضور فعال اقتصادی و انسانی در سواحل جنوبی و شمالی، موجب افزایش کنترل و حفاظت از مرزهای آبی می شود. این امر توان دفاعی و ژئو استراتژیک کشور را تقویت کرده و حضور ایران را در آب های بین المللی تثبیت می کند. بنابراین اقتصاد دریا محور و توجه به گسترش و رشد جمعیتی در کناره سواحل به ویژه سواحل جنوبی و جزایر ایرانی، برای کشوری مانند ایران نه تنها یک فرصت، بلکه ضرورتی استراتژیک است.
استفاده از ظرفیت های دریایی می تواند موجب تنوع اقتصادی، رفع نگرانی از بحران کم آبی و کم بارشی، افزایش اشتغال، توسعه مناطق محروم، ارتقای جایگاه بین المللی و تقویت امنیت ملی شود. تحقق این هدف نیازمند برنامه ریزی دقیق، سرمایه گذاری در زیرساخت ها، آموزش نیروی انسانی متخصص و همکاری میان بخش های دولتی و بخش خصوصی به ویژه توسعه گران است. در صورت توجه جدی به این حوزه، اقتصاد دریا محور می تواند به یکی از موتورهای اصلی رشد پایدار ایران در آینده نه چندان دور تبدیل شود.
بلاگ خبری مکران آریا دریا
