بازار صادرات سیب ایران در سال ۱۴۰۳ شاهد یک رشد انفجاری و کم‌سابقه بود که در نگاه اول، تصویری از یک موفقیت بزرگ را به نمایش می‌گذارد. در واقع، با تولید سالانه بین ۳ تا ۴ میلیون تن، ایران به عنوان چهارمین تولیدکننده بزرگ سیب در جهان، پتانسیل بالایی برای حضور در بازارهای جهانی دارد. با این حال، تحلیل عمیق‌تر نشان می‌دهد که این جهش خیره‌کننده، بیش از آنکه ناشی از پویایی طبیعی بازار باشد، محصول یک سیاست‌گذاری هدفمند دولتی است که هرچند در کوتاه‌مدت موفق بوده، اما پایداری این رشد را با ابهامات جدی مواجه کرده است.
رشد بی‌سابقه صادرات سیب در آمار
آمار شش ماهه نخست سال ۱۴۰۳ تصویری خیره‌کننده از عملکرد این بخش ارائه می‌دهد. بر این اساس، در این دوره، حجم صادرات سیب ۱۴۶ درصد و ارزش آن ۱۲۶ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافت و به ۱۱۳ میلیون دلار رسید. بی‌شک، این رشد فوق‌العاده، ایران را به عنوان یک بازیگر مهم در بازار منطقه‌ای مطرح کرد.
شاخص |
شرح |
| ارزش صادرات (۶ ماهه اول ۱۴۰۳) | ۱۱۳ میلیون دلار |
| رشد ارزشی | ۱۲۶ درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل |
| رشد حجمی | ۱۴۶ درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل |
| مقاصد اصلی صادرات | عراق، پاکستان، هند، روسیه، امارات |
موتور پنهان رشد: رمزگشایی از سیاست تهاتر «سیب در برابر موز»
اما علت اصلی رشد صادرات سیب چه بود؟ پاسخ بیش از هرچیز در یک مکانیزم منحصربه‌فرد دولتی نهفته است. دولت برای حل همزمان دو مشکل، یعنی مدیریت مازاد تولید سیب در داخل (به ویژه در استان آذربایجان غربی) و کنترل خروج ارز برای واردات موز، سیاست تهاتری «سیب در برابر موز» را به اجرا گذاشت.
چگونه تهاتر، یک انگیزه اقتصادی قدرتمند خلق کرد؟
بر اساس این سیاست، صادرکنندگان می‌توانند به ازای صادرات ۱.۵ کیلوگرم سیب، مجوز واردات ۱ کیلوگرم موز را با تعرفه ترجیحی دریافت کنند. در نتیجه، این مکانیزم یک انگیزه اقتصادی بسیار قدرتمند برای صادرات سیب ایجاد کرده است. به عبارت دیگر، سود صادرکننده دیگر تنها از فروش سیب نیست، بلکه او یک دارایی ارزشمند دیگر یعنی «مجوز واردات موز» را به دست می‌آورد که می‌تواند خود از آن استفاده کرده یا در بازار به فروش برساند. بنابراین، سود حاصل از کل این فرآیند، محرک اصلی جهش حجم صادرات سیب بوده است.
نقشه مقاصد صادراتی: از عراق تا هند و روسیه
صادرات سیب به عراق به عنوان بزرگترین خریدار، نقشی کلیدی در این بازار دارد. پس از آن، کشورهای پاکستان، افغانستان، هند، روسیه و امارات متحده عربی در رتبه‌های بعدی قرار دارند. علاوه بر این، گزارش‌های منطقه‌ای نیز نشان می‌دهد که سیب تولیدی در مناطقی مانند مراغه به مقاصد متنوع‌تری از جمله هندوستان، پاکستان، ونزوئلا، قزاقستان و اندونزی نیز صادر شده است.
تحلیل ریسک: چرا این رشد انفجاری شکننده است؟
با وجود تمام این موفقیت‌ها، وابستگی شدید این رشد به سیاست‌های دولتی، آن را به شدت شکننده می‌سازد. این مدل رشد، هرچند در کوتاه‌مدت موفق بوده، اما به دلیل وابستگی به یک اهرم سیاستی، در بلندمدت پایدار نیست. به همین دلیل، هرگونه تغییر در قانون تهاتر سیب و موز، مانند آزادسازی واردات موز یا یافتن راهکاری جایگزین برای مدیریت مازاد سیب، می‌تواند انگیزه اقتصادی برای صادرات سیب در این مقیاس را از بین ببرد و به انقباض شدید این بازار منجر شود. در نهایت، این موضوع، آسیب‌پذیری و وابستگی صادرات به دولت را به وضوح نشان می‌دهد.
صادرات سیب به عنوان یک محصول فسادپذیر، نیازمند دقت و سرعت در حملونقل است تا طراوت و کیفیت آن تا رسیدن به بازارهای جهانی حفظ شود.
اگر در زمینه صادرات سیب فعالیت دارید، برای مشاوره تخصصی در خصوص حمل با کانتینر یخچالی، مدیریت زمان‌بندی و تضمین تحویل ایمن محصول به مقصد، با ما تماس بگیرید.
مشاوره و درخواست نرخ در واتساپ :
