در کمتر از یک ماه، دو حادثه بزرگدر بنادر حیاتی کشورمان رخ داد که پیامدهای انسانی، اقتصادی و امنیتی گسترده ای به دنبال داشت.
تین نیوز |
در کمتر از یک ماه، دو حادثه بزرگدر بنادر حیاتی کشورمان رخ داد که پیامدهای انسانی، اقتصادی و امنیتی گسترده ای به دنبال داشت. انفجار مهیب در بندر شهید رجایی بندرعباس که به کشته شدن دست کم ۷۰ نفر و زخمی شدن بیش از ۱۳۷۵ نفر انجامید، و آتش سوزی گسترده در بندر امام خمینی (ره) که با وجود حجم زیاد محموله دانه های روغنی، خوشبختانه تلفات جانی نداشت. این حوادث تنها بخشی از معضل عمیق و پیچیده ای هستند که نشان می دهد زیرساخت های حیاتی بندری کشورمان با بحران ایمنی و مدیریت جدی مواجه اند.
به گزارش تین نیوز به نقل از سی نیوز، آمارها به روشنی نشان می دهد که انفجار بندر شهید رجایی از جمله مهیب ترین حوادث صنعتی و بندری در سال های اخیر در کشورمان بوده است. بر اساس گزارش ها، منبع اصلی این انفجار انبار مواد شیمیایی بوده است؛ ماده ای بسیار حساس و قابل اشتعال که نگهداری آن در انبارهای بندری باید تحت استانداردهای سختگیرانه انجام شود.
این استانداردها، بر اساس مقررات بین المللی IMDG (کد حمل ونقل بین المللی کالاهای خطرناک دریایی)، شامل جدا کردن مواد خطرناک از سایر کالاها، تهویه مناسب و تجهیزات اطفا حریق پیشرفته است. اما آنچه در بندر شهید رجایی رخ داد، کاملاً در تضاد با این استانداردها بود.
سؤال مهم اینجاست که چرا با وجود آتش سوزی ها و انفجارهای پی درپی در سال های گذشته، هنوز چنین حوادثی رخ می دهد؟ بررسی های میدانی و گزارش های کارشناسان مستقل نشان می دهد که مشکلات ریشه دارتر از فقدان تجهیزات است. به طور مشخص، کم توجهی به آموزش نیروی انسانی، عدم اجرای کامل پروتکل های ایمنی و همچنین نبود نظارت مستمر و دقیق از عوامل کلیدی هستند که به این فجایع دامن زده اند. در گزارش سال ۱۴۰۲ سازمان بنادر و دریانوردی ایران، به صراحت آمده است که تنها حدود ۶۰ درصد کارکنان بنادر آموزش های لازم در حوزه ایمنی و مدیریت بحران را گذرانده اند و بسیاری از انبارها از نظر تجهیزات اطفا حریق در سطح استاندارد جهانی نیستند.
مسئله بعدی که کمتر به آن پرداخته شده، نبود شفافیت و پاسخگویی در سطح مدیریتی است. پس از انفجار بندر شهید رجایی، مسؤولان دولتی و سازمان های مرتبط با اطلاعات کاملی در مورد علت حادثه یا اقدامات پیشگیرانه منتشر نکردند. این سکوت خبری نه تنها باعث ایجاد فضای ابهام و نگرانی شد، بلکه انگیزه ای برای اصلاح ساختاری و قانونی در این حوزه را کاهش داد. مطالعات بین المللی نشان داده اند که کشورهای موفق در مدیریت بحران های بندری، پس از هر حادثه ای با شفافیت کامل و انتشار گزارش های دقیق، ضمن شناسایی ضعف ها، اقدامات اصلاحی سریع انجام می دهند و از تکرار حوادث مشابه جلوگیری می کنند.
فرسودگی زیرساخت های بنادر نیز موضوعی است که کمتر رسانه ها به آن توجه کرده اند. بندر شهید رجایی و بندر امام خمینی سال هاست که با کمبود سرمایه گذاری های کلان در حوزه تجهیز سیستم های حفاظتی و نوسازی انبارها روبرو هستند. طبق آمار منتشر شده از مرکز پژوهش های مجلس، حداقل ۴۵ درصد تجهیزات و زیرساخت های ایمنی در این دو بندر فرسوده و نیازمند بازسازی فوری است. همین مسئله باعث شده که در شرایط اضطراری، مقابله با حوادث بسیار کند و کم اثر باشد.
نکته دیگری که کمتر در بحث ها مطرح می شود، تأثیر بوروکراسی و ساختار پیچیده مدیریتی است. بودجه های اختصاص یافته به بخش ایمنی بندری با تأخیر و به صورت ناقص تخصیص پیدا می کند و هیچ نظام مشخصی برای پیگیری و نظارت بر اجرای پروژه های ایمنی وجود ندارد. این موضوع موجب می شود حتی اگر تصمیمی برای بهبود گرفته شود، در مراحل اجرایی متوقف بماند. از سوی دیگر، نبود نظام پاسخگویی قانونی باعث شده که هیچ مقام یا نهادی مسئولیت مستقیم در قبال این فجایع نداشته باشد؛ وضعیتی که به وضوح از تکرار این حوادث حکایت دارد.
همچنین، مسئله آموزش و آمادگی نیروهای عملیاتی بندر به طور مداوم نادیده گرفته شده است. گزارش های داخلی نشان می دهد که مانورهای اطفای حریق و مدیریت بحران در بسیاری از بنادر به صورت نمادین و با فاصله های طولانی انجام می شود و تجهیزات پیشرفته اطفا حریق که در کشورهای توسعه یافته نصب شده، هنوز در بسیاری از انبارهای کشور نصب نشده است.
سؤال نهایی اما تلخ ترین بخش ماجرا است؛ چند نفر دیگر باید قربانی این سهل انگاری ها شوند تا مسئولان بالاخره اقدام کنند؟ آیا جان چندین نفر، از جمله پرسنل پرتلاش بندری که در شرایط سخت کار می کنند، ارزشی برای مدیران دریایی و بندری دارد؟
بلاگ خبری مکران آریا دریا
