با وجود سواحل بکر و ظرفیت بندر چابهار، ایران سهمی از گردشگری دریایی ندارد؛ خلأ سیاستگذاری و بی‌توجهی به اقتصاد دریامحور، فرصت طلایی کروز در خلیج فارس را از کشور گرفته است.
تین نیوز |
با وجود دسترسی ایران به سواحل بکر دریای عمان و موقعیت استراتژیک بندر چابهار، سهم کشورمان از بازار رو به رشد گردشگری دریایی، به ویژه کروز، تقریباً ناچیز است. این در حالی است که کشورهایی با منابع طبیعی کمتر، مانند امارات متحده عربی، توانسته اند بنادر خود را با سیاستگذاری هوشمند به مقصدی جهانی برای سفرهای دریایی و گردشگری لوکس تبدیل کنند. غفلت از ظرفیت های فرهنگی، طبیعی و اقتصادی سواحل مکران، همراه با نبود سند بالادستی و برنامه عملیاتی، بزرگ ترین مانع بهره برداری از این بازار میلیارد دلاری در ایران شده است.
به گزارش تین نیوز ، دنیای اقتصاد نوشت: با وجود دسترسی ایران به ساحل دریای عمان، سهم کشورمان از بازار گردشگری دریایی در خلیج فارس ناچیز است. بندر چابهار در نوار ساحلی جنوب کشور، اگرچه ظرفیت پذیرش کشتی های مسافری و توریستی بزرگ را دارد و با کمی خلاقیت می تواند، اما به دلیل خلأ سیاستگذاری برای توسعه اقتصاد دریامحور به ویژه در بخش گردشگری، این ظرفیت به کلی مغفول مانده است. کمی آن سوتر در خلیج فارس، امارات متحده عربی با احداث بندری با کارکرد توریسم دریایی، توانسته فقط در ترمینال کشتی های فوق لوکس کروز، رکورد میزبانی روزانه ۱۴ هزار توریست را از آن خود کند.
بندر رشید که زمانی بر کارکرد تجارت دریایی متمرکز بود، امروز به یکی از جاذبه های برجسته گردشگری دبی تبدیل شده است. اکنون بندر رشید نه تنها نمادی از گذشته تجاری دبی محسوب می شود، بلکه به یک مقصد گردشگری و تفریحی مدرن در خاورمیانه تبدیل شده است. امارات حساب ویژه ای روی ظرفیت گردشگری این بندر و توسعه حمل ونقل دریایی با کارکرد توریستی برای تحقق اهداف اقتصادی خود در بخش گردشگری کرده است. سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی (GDP) امارات متحده عربی در سال ۲۰۳۴میلادی ۱۱درصد پیش بینی شده که این رقم برابر با بیش از ۲۷۵ میلیارد درهم خواهد بود.
بندر رشید که به یاد شیخ رشید بن سعید آل مکتوم (امیر دبی در فاصله سال های ۱۹۵۸ تا ۱۹۹۰ میلادی) نام گذاری شده، تاریخ فعالیت پر فراز و نشیبی داشته است. این بندر در سال ۱۹۷۲ با تنها دو جرثقیل و ظرفیتی محدود در بخش باری آغاز به کار کرد، اما در مدتی کوتاه با بالفعل کردن تمام ظرفیت موجود، به یکی از مهم ترین بنادر منطقه تبدیل شد. با توسعه این بندر در سال ۱۹۷۸، تعداد اسکله ها به ۳۵ رسید و ظرفیت بندر به طور چشم گیری افزایش یافت. این بندر که روزگاری صرفا پذیرای کشتی های باری و تجاری بود، در اوایل دهه ۱۹۸۰ به دنبال احداث بندر جبل علی، بخش اعظمی از بار سنگین تجارت بین الملل امارات را بر زمین گذاشت. با این حال، موقعیت استراتژیک بندر رشید در مراکز سنتی تجارت دبی موجب شده که همچنان در تجارت منطقه ای نقشی محدود ایفا کند.
بر اساس گزارش عرب سی پورتز، پلتفرم تخصصی بنادر، بندر رشید با موقعیت استراتژیک خود در قلب مراکز تجاری سنتی دبی، هنوز هم نقشی حیاتی در تجارت دریایی منطقه دارد. «رشید» به عنوان اولین بندر مدرن دبی به دلیل قرارگیری در مسیرهای اصلی تجارت، به ویژه برای محموله های غیرکانتینری مانند کشتی های بریک-بالک (حامل محموله های پالت بندی شده) و رو-رو (حامل وسایل نقلیه چرخ دار) همواره واجد اهمیتی ویژه بود. نزدیکی این بندر به بازارهای خودروی دست دوم در دبی و همچنین حمایت سازمان حمل ونقل جاده ای امارات، فرآیند صادرات را برای تجار بسیار آسان و روان کرده بود و به همین دلیل، بندر رشید در دهه ۹۰ و اوایل قرن جدید میلادی، به قطبی مهم برای ارسال این نوع کالاها به مقاصدی چون ایران، عراق، آفریقا و هند تبدیل شد. با این حال سرنوشت این بندر نه با خدمات بار، بلکه با تمرکز بر حوزه گردشگری دستخوش تحولی بنیادی شد.
از بندر تجاری تا قطب گردشگری
در سال ۲۰۰۸، تصمیمی سرنوشت ساز اتخاذ شد؛ انتقال کامل فعالیت های بارگیری به بندر جبل علی و تبدیل بندر رشید به یک ترمینال کروز. این تغییر مسیر، راه را برای ورود تمام عیار بندر به دنیای گردشگری هموار کرد. بخش هایی از این مجموعه توسط شرکت «نخیل» بازسازی شد تا به یک منطقه مسکونی و تفریحی با ظرفیت ۲۰۰ هزار نفر تبدیل شود. همچنین با همکاری شرکت «امار»، پروژه ای به نام سیردانا در این منطقه اجرا شد که شامل آپارتمان های لوکس با چشم انداز دریایی است. اینها همه بندر رشید را به مقصدی جدید و رویایی برای گردشگران تبدیل می کند.
یکی از جاذبه های اصلی بندر رشید، کشتی ملکه الیزابت دوم است. این کشتی تاریخی که زمانی یکی از پرترددترین کشتی های جهان بود، پس از آخرین سفر خود در سال ۲۰۰۸ به دبی رسید و در بندر رشید پهلو گرفت. بعد از بازسازی کامل، از آوریل ۲۰۱۸، این کشتی به عنوان یک هتل شناور لوکس فعالیت خود را آغاز کرده و پذیرای گردشگرانی از سراسر جهان است.
امروزه بندر رشید با ترکیبی از تاریخ و مدرنیته، نه تنها یادآور شکوه دریایی دبی در سده های گذشته است، بلکه با امکانات پیشرفته و پروژه های نوآورانه، چشم انداز درخشانی را در صنعت گردشگری این خطه ترسیم می کند. این ترمینال مدرن می تواند به طور همزمان میزبان هفت کشتی کروز باشد. از این بندر می توان به شهرهای معروف خلیج فارس مانند مسقط، دوحه و ابوظبی سفر کرد و از جاذبه هایی مانند بازارهای طلا، سافاری صحرایی و بلندترین ساختمان جهان لذت برد.
کروز نوعی از کشتی های بزرگی است با امکانات تفریحی گوناگون که برخلاف کشتی های اقیانوس پیما که مسافران را از نقطه ای به نقطه دیگر در اقیانوس جابه جا می کند، خدمات یک سفر رفت و برگشتی را به گردشگران ارائه می کند؛ سفری که می تواند یک روز تا چند هفته به طول بیانجامد و در نهایت در مبداء پایان یابد. در این نوع کشتی ها اولویت با اقامت و سرگرمی درون کشتی است. بازار کشتی های کروز در دنیا، حدود ۴۰ میلیارد دلار درآمد دارد که انتظار می رود تا سال ۲۰۲۹ به حجم بازار حدود ۵۳ میلیارد دلاری نیز برسد. این کشتی ها در واقع نوعی استراحتگاه مدرن و شناور است که با رستورا ن های متعدد، سرگرمی های مختلف و فعالیت های ورزشی، گزینه جذابی برای گذران تعطیلات به شمار می آید.
گزینه های دسترسی به «رشید»
بر اساس گزارشی از «ابویت تو کروز (وب سایت تخصصی بریتانیایی حاوی اطلاعات جامع و به روز درباره سفرهای کروز و بنادر جهان)» دسترسی به بندر رشید در دبی بسیار آسان است و گزینه های متنوعی برای آن وجود دارد. برای افرادی که به دنبال سفری اقتصادی هستند، اتوبوس های عمومی گزینه مناسبی است؛ با استفاده از خط ۱۰۴ به راحتی می توان به بندر رسید و هزینه ای معقول بین ۷ تا ۱۱درهم پرداخت کرد.
مترو نیز گزینه ای سریع و مناسب است؛ کمااینکه از ایستگاه پالم دیره تنها پنج دقیقه پیاده روی تا بندر فاصله وجود دارد.برای سفری سریع و راحت، تاکسی بهترین انتخاب است. هزینه مسیر از مرکز شهر حدود ۷۰ تا ۹۰ درهم خواهد بود. همچنین می توان از اپلیکیشن های محبوب اشتراک سواری مانند اوبر استفاده کرد که با هزینه ای حدود ۸۰ درهم، این امکان را فراهم می کنند که پیش از حرکت، از نرخ سفر مطلع شد. اگر گردشگران به دنبال تجربه ای لوکس تر باشند، ترانسفر خصوصی بهترین گزینه خواهد بود. این سرویس علاوه بر حمل ونقل، خدمات جانبی مانند کمک در حمل چمدان و هماهنگی با زمان بندی دقیق کروز را نیز شامل می شود. با این گزینه ها، سفر به بندر رشید به سادگی هر چه تمام تر انجام خواهد شد.
بندر رشید با امکانات گسترده و مدرن، تجربه ای لذت بخش را برای مسافران فراهم می کند. دیوار اسکله ای به طول ۲.۳کیلومتر، ظرفیت پذیرش همزمان هفت کشتی بزرگ را دارد. داخل ترمینال، کافه ها و فروشگاه های متنوعی برای صرف نوشیدنی و خوراکی های سریع در دسترس هستند. مسافران می توانند در پنج مرکز تجاری از اینترنت بی سیم رایگان بهره مند شوند. ترمینال داخلی با مساحتی حدود سه هزار مترمربع، خدمات کاملی از جمله صرافی و فروشگاه های متنوع را ارائه می دهد. یکی از ویژگی های برجسته این ترمینال، سیستم هوشمند ردیابی چمدان است که خیال مسافران را از بابت وسایل همراهشان راحت می کند.
برای مسافران لوکس، سالن های VIP با اولویت سوار شدن به کشتی فراهم شده و صف های ویژه تاکسی، رفت وآمد آسان به شهر را تضمین می کند. فرآیندهای گمرک و مهاجرت در بندر رشید نیز، سریع و کارآمد است. ایستگاه های الکترونیک ۷۲درصد از امور گمرکی را به صورت خودکار انجام می دهد و شهروندان امارات می توانند از دروازه های هوشمند با تایید هویت بیومتریک استفاده کنند. سیستم RFID چمدان ها را ردیابی می کند و فرآیند تحویل معمولا کمتر از ۱۲ دقیقه زمان می برد. برای خانواده ها، سالمندان و افراد دچار معلولیت، خطوط ویژه ای در نظر گرفته شده و کارکنان بندر با تسلط به ۱۴ زبان مختلف، از ابتدا تا انتهای سفر، مسافران را همراهی می کنند.
در ۹ ماه اول سال ۲۰۱۷، گمرک بندر رشید به لطف نوآوری های هوشمند، نزدیک به ۶۰۷ هزار تراکنش را با موفقیت به انجام رساند که ۷۲ درصد آنها به صورت الکترونیکی صورت گرفت. گمرک دبی با ارائه محصولات و دستگاه های نوآورانه، رشد چشمگیر خود را حفظ کرده است. این دستگاه ها به مشتریان کمک می کند تا فرآیندهای گمرکی خود را در کمترین زمان ممکن به پایان برسانند.
با استقرار دستگاه های سلف سرویس خودکار برای صدور کارت گمرکی، دیگر نیازی به ایستادن در صف های طولانی نیست. این سیستم جدید به دلیل سهولت کاربری، محبوبیت زیادی پیدا کرده است؛ طوری که در سال ۲۰۱۵، حدود ۷۷۰ هزار کارت گمرکی برای وسایل حمل ونقل و ماشین آلات صادر شد. این دستگاه ها با صرفه جویی روزانه بیش از هفت هزار دقیقه زمان را برای یک هزار مشتری، به استفاده بهینه از نیروی انسانی در بندر کمک کرده اند. فرآیند نوآوری در این بندر به طور مداوم ادامه دارد تا فرآیندهای گمرکی را ساده تر و کارآمدتر کند. پس از عبور از گمرک، بندر رشید شما را در فاصله کوتاهی از جاذبه های کم نظیر دبی قرار می دهد. هتل شناور در کشتی تاریخی ملکه الیزابت دوم، دهکده میراث دبی که فرهنگ و زندگی سنتی بادیه نشینان را به نمایش می گذارد و خانه تاریخی شیخ سعید آل مکتوم، اقامتگاه سلطنتی قرن نوزدهم، از دیدنی های پیرامون این بندر است. برای دوستداران خرید، بازار طلای دبی با بیش از ۳۰۰ فروشگاه جواهرات، فرصتی عالی برای گشت وگذار فراهم می کند. در نهایت، امکان بازدید از برج خلیفه، بلندترین ساختمان جهان نیز با یک سفر ۱۵ دقیقه ای به وسیله تاکسی میسر است.
تاثیر اقتصادی و آینده بندر رشید
بر اساس گزارشی از لجستیک ایران(وب سایت تخصصی در زمینه حمل ونقل و لجستیک) تحول بندر رشید از یک بندر باربری به یک ترمینال کروز، تاثیر قابل توجهی بر اقتصاد دبی داشته است. این بازسازی، سرمایه گذاری عظیمی را در حوزه زیرساخت ها و گردشگری جذب و به تنوع بخشی اقتصاد بندر، کمک کرده است.
در چشم انداز آینده، بندر رشید آماده است تا نقش حیاتی خود را در صنعت دریایی دبی حفظ کند. موقعیت استراتژیک و امکانات پیشرفته، این بندر را به مکانی ایده آل برای پشتیبانی از اهداف دبی در تبدیل شدن به یک مرکز جهانی دریانوردی تبدیل کرده است. سرمایه گذاری های مداوم در زیرساخت و خدمات، ظرفیت بندر را برای پذیرش همزمان کشتی های کروز و عملیات باربری افزایش خواهد داد و جایگاه آن را در تجارت دریایی منطقه مستحکم خواهد کرد.
در نهایت، سفر بندر رشید از یک بندر تجاری به یک ترمینال کروز پیشرفته، نمادی از رویکرد پویا و آینده نگر دبی در توسعه اقتصادی و تجارت دریایی است. موقعیت استراتژیک، زیرساخت های قدرتمند و توانایی آن در سازگاری با تغییرات، بندر رشید را به یکی از بازیگران کلیدی صنعت دریایی منطقه تبدیل کرده است. با تداوم سرمایه گذاری ها بندر رشید همچنان جایگاه خود را به عنوان قطب گردشگری دبی حفظ خواهد کرد. با ادامه رشد و تحول دبی، بندر رشید بدون شک یکی از ستون های موفقیت دریایی این شهر باقی خواهد ماند.
غفلت از چابهار
بندر رشید امارات با وجود ماهیت دست ساز و وسعت محدود (سه کیلومترمربع)، تنها به واسطه سیاستگذاری دقیق کارکردی با تمرکز بر صنعت توریسم دریایی، به نمادی از تلفیق تاریخ، فرهنگ و مدرنیته در این کشور تبدیل شده و آینده ای روشن در صنعت دریایی منطقه پیش رو دارد. اما در ایران با وجود اینکه ظرفیت فرهنگی و تمدنی ویژه ای برای جذب گردشگر در شهرستان و به طور مشخص بندر چابهار وجود دارد،
از سیاستگذاری موثر در بخش گردشگری دریایی پرهیز شده و تقریبا سند بالادستی در این بخش وجود ندارد. به جز تعداد انگشت شماری از کشتی های تفریحی و توریستی با ظرفیت چند ۱۰ نفر، هیچ امکان قابل توجهی برای حمل ونقل دریایی با ماهیت توریستی در بنادر ایران پیش بینی نشده است؛ آن هم در شرایطی که تعدد بنادر واقع در نوار ساحلی جنوب کشور، امکان پهنه بندی موضوعی فعالیت بنادر را فراهم کرده است.
چابهار از نظر آب وهوایی ویژگی خاصی دارد؛ طوری که گرم ترین نقطه کشور در زمستان و خنک ترین بندر جنوبی ایران در تابستان است. افزون بر این، برخورداری از سواحل بکر و عوارض طبیعی خاص، در عین ویژگی های فرهنگی ممتاز و محصولات بومی منحصر به فرد که هر یک می تواند به منزله یک جاذبه توریستی مورد توجه گردشگران قرار گیرد، همگی از ویژگی های ممتازی است که اگر در سیاستگذاری اقتصاد دریامحور در نوار ساحلی مکران مورد توجه قرار می گرفت،
اکنون بندر چابهار می توانست پاسخگوی بخشی از تقاضای دریانوردی توریستی در خلیج فارس باشد. به رغم اینکه همواره برخی محدودیت های قانونی به منزله مانعی در برابر توسعه گردشگری در ایران تلقی می شود، اما به نظر می رسد خلأ سیاستگذاری و به دنبال آن نبود خلاقیت، عامل اصلی رکود گردشگری دریایی و در نگاه کلی، رکود انواع گردشگری در ایران است. مسافرت دریایی با کشتی های توریستی در کنار پیش بینی اقامتگاه هایی که در عین برخورداری از پشتوانه تاریخی در طراحی و خدمات، دسترسی به امکانات مدرن را برای مسافران فراهم می کند، و البته همه اینها می تواند در چارچوب و بستری خلاقانه برای پاسخ به نیاز گردشگران مسلمان طراحی شود.
کارکرد صرفا تجاری بندر چابهار در واقع ناشی از نادیده انگاشتن ظرفیت های ممتازی است که این بندر برای جذب گردشگر دارد. کروز سواری شاید آخرین گزینه ای است که شاید روزی در برنامه توریستی این منطقه گنجانده شود؛ اما ده ها گزینه دیگر وجود دارد که با کمی خلاقیت و برنامه ریزی، می توان به آنها رجوع کرد. ترمینال های مسافری و ناوگان دریایی مدرن و جذاب در ساحل عمان، یک جزء از بسته خدمات گردشگری است که در منطقه ای مثل چابهار که از قدمت تاریخی برخوردار است، باید توسعه پیدا کند و این همه در سایه یک سیاستگذاری و پهنه بندی هوشمند خدمات دریایی میسر است.
بلاگ خبری مکران آریا دریا
