به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، موقعیت استراتژیک ایران در منطقه و برخورداری از یک جغرافیای خاص، کشورهای همسایه را بر آن داشته که از خاک ایران به عنوان یک مسیر ترانزیتی استفاده کنند؛ یکی از این همکاری ها، استفاده از موقعیت ترانزیتی ایران برای هند است. در این میان بندر چابهار می تواند به عنوان یک نقطه مهم و استراتژیک و در راستای کریدور ترانزیتی شمال – جنوب در یک شبکه حمل ونقل چندوجهی جریان کالا و مسافر بین ایران، هند، افغانستان، کشورهای منطقه و آسیای میانه فعالیت کند.
هند از طریق انعقاد قرارداد یکی از شرکت های خصوصی خود و با تعهد سرمایه گذاری به میزان ۸۵ میلیون دلار برای خرید تجهیزات مورد نیاز بندر چابهار، از سال ۱۳۹۷ وارد طرح توسعه فاز یک بندر شهید بهشتی چابهار شد که به دلیل مشکلات ثانویه ایجاد شده از جمله تحریم ها، جهت خرید و تأمین تجهیزات مذکور، این قرارداد به طور کامل اجرایی نشد؛ اما سال گذشته اعلام شد که تامین تجهیزات سنگین راهبردی به مبلغ مجموع ۲۴ میلیون دلار انجام شده است.
علی اکبر صفایی – مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی- خردادماه بود که درباره وضعیت اپراتور هندی در چابهار گفت: در جلساتی که داشتیم، چند مورد اختلاف نظر بوده و در ۱۰ سال گذشته نیز اختلاف نظرهایی را که برای قرارداد بلندمدت به نتیجه نرسیده بود، حل وفصل کردیم و در آینده نزدیک قرارداد بلندمدت نهایی می شود که یک اقدام خوب در حوزه بین المللی برای بندر چابهار خواهد بود.
قرارداد نیمه کاره در آستانه ۱۰ ساله شدن
چابهار که در جنوب شرقی ایران واقع است، به عنوان دروازه ای برای دسترسی هند به بازارهای آسیای میانه در نظر گرفته شده و ریشه های این پروژه به سال ۲۰۰۳ باز می گردد که دو کشور بر سر توسعه آن به توافق رسیدند. با این حال، این ابتکار عمل به دلیل تحریم های غرب علیه برنامه هسته ای ایران با موانعی مواجه شد.
به دنبال آن سفیر هند در تهران تیرماه امسال گفت که هند برای رشد اقتصادی و تجاری از طریق بندر چابهار برنامه ریزی ویژه ای را در دستور کار خود دارد. «رودرا گائوراو شِرِست» تاکید کرد: چابهار نقطه عطف تحول اقتصادی منطقه است و برای هند فرصتی طلایی یدک می کشد و موقعیت چابهار در گسترش مبادلات تجاری در منطقه، اورآسیا و حتی اروپا منحصر بفرد است.
حالا کشتیرانی اعلام کرده که به گفته منابع مطلع، انتظار می رود هند و ایران تا سپتامبر ۲۰۲۳ (شهریور – مهر ۱۴۰۲) و قبل از اجلاس جهانی دریایی هند ۲۰۲۳ که برگزاری آن در دهلی نو برای ماه اکتبر برنامه ریزی شده، یک قرارداد بلندمدت برای توسعه بندر چابهار امضا کنند. بدین ترتیب پس از سال ها مذاکره، دهلی نو و تهران قراردادی چند ساله را امضا می کنند که به هند اجازه می دهد بندر شهید بهشتی چابهار را به صورت بلند مدت توسعه دهد.
در حال حاضر هند و ایران قرارداد توسعه بندر چابهار را به مدت یک سال تمدید کردند. با این حال، هند از ایران خواسته که به یک پیمان بلندمدت متعهد شود و اطمینان لازم برای سرمایه گذاری و برنامه های توسعه هند را فراهم کند. این قرارداد بلند مدت برای ۱۰ سال دیگر نیز می تواند به طور خودکار تمدید شود. یکی از مقامات وزارت بنادر، کشتیرانی و آبراهه های هند گفته که مفاد قرارداد بلندمدت ماه آینده نهایی خواهد شد و احتمالاً در ماه سپتامبر توافق نامه ای امضا می شود.
مذاکرات قرارداد بلندمدت پیش از این به دلیل اختلاف نظر در مورد بند داوری متوقف شد. ایران قبلاً با توجه به محدودیت های قانون اساسی خود برای رسیدگی به اختلافات در دادگاه های خارجی، از بندهایی در مورد داوری بین المللی ناراضی بود. با این حال، هر دو طرف قرار است به یک راه حل دست یابند که اجازه می دهد پرونده های اختلافات احتمالی به دادگاه های داوری بین المللی در مکان های بی طرف مانند سنگاپور و دبی منتقل شود. هند قبلاً پیشنهاد کرده بود که موضوعات داوری در دبی یا بمبئی مطرح شوند. اختلاف نظر در مورد سایر بندها، مانند تضمین حداقل ترافیک مورد نظر ایران نیز راه حل خواهد شد و مسیر توسعه سریع زیرساخت های بندر را برای اطمینان از رسیدن به سطح قابل قبولی از ترافیک کشتی و کالا به این مکان استراتژیک هموار می کند.
هند و ایران در آستانه امضای قرارداد بلندمدت برای توسعه بندر چابهار
در سال ۲۰۱۶ میلادی، شرکت های ایندیا پورتز گلوبال با مسئولیت محدود (IPGL) و آریا بنادر ایرانیان قرارداد توسعه بندر شهید بهشتی چابهار را امضا کردند. هند تأمین ۸۵ میلیون دلار برای توسعه بندر چابهار به همراه اعطای یک خط اعتباری ۱۵۰ میلیون دلاری را متعهد شد. از سال ۲۰۲۳ میلادی، هند شش جرثقیل دروازه ای به مبلغ ۲۵ میلیون دلار برای توسعه بندر شهید بهشتی تأمین و مستقر کرده، ولی با این حال، ایران از تلاش های هند ابراز نارضایتی می کند. به طوری که سفیر سابق ایران در هند، پیشرفت کار توسعه چابهار را «بسیار کُند» توصیف کرد.
اگر چه در سال ۲۰۱۶، در جریان سفر نخست وزیر نارندرا مودی به تهران، هند، ایران و افغانستان توافقنامه ای را برای توسعه چابهار به عنوان کریدور تجاری و حمل ونقل برای پیوند دادن اقتصادهای خود به یکدیگر امضا کردند؛ اما از سرگیری تحریم های ایالات متحده علیه ایران در سال ۲۰۱۹ و سقوط دولت رسمی افغانستان در سال ۲۰۲۱، کار را در بندر چابهار پیچیده و کند کرد، اما سال گذشته تیمی از وزارت بنادر، کشتیرانی و آبراهه های هند از ایران بازدید و مذاکرات برای توسعه چابهار دوباره سرعت گرفت.
بر اساس داده های دولتی، شرکت دولتی IPGL که بندر شهید بهشتی چابهار را اداره می کند، از زمانی که فعالیت خود را در سال ۲۰۱۸ آغاز کرده تا ماه می ۲۰۲۳، بیش از ۶.۵۶ میلیون تن محموله فله از استرالیا، بنگلادش برزیل، آلمان، روسیه و امارات متحده عربی را جابه جا کرده است. هند برای سال ۲۰۲۳ میلادی جابه جایی بار ۱۳ هزار و ۲۸۲ تی ای یو را در پایانه شهید بهشتی هدف قرار داده در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۲ فقط ۳۰۹۶ تی ای یو بوده است. به گفته کارشناسان در صورت اتصال بندر چابهار به شبکه ریلی، میزان جابه جایی کالا از طریق آن به میزان قابل توجهی افزایش خواهد یافت.
