نخلستان‌ها معادن روباز تجدیدپذیر هستندکه اگر قدر بدانیم ارزش اقتصادی بالایی برای کشور داشته و هر نخل درآمدی معادل یک بشکه نفت به همراه خواهد داشت.
مطابق آخرین آمارهای فائو، در سال 2020 کل تولید خرما در جهان از مرز 7.6 میلیون تن گذشته است. این میزان بیش از دو برابر تولید سال 1992 و چهار برابر میزان تولید در سال 1961 است. بر همین اساس در این بازه زمانی، تولید این محصول در ایران نیز چهار برابر شده است. چنان که تولید 300 هزار تنی در سال 1961، در سال 1992 به 578 هزار تن رسید و در سال 2020 از مرز 1.256 میلیون تن عبور کرد.
میزان سطح زیر کشت خرما در کشور ایران حدود 260 هزار هکتار و میزان تولید آن حدود 3/1 میلیون تن برآورد میشود (فائو 2019) که از نظر سطح زیر کشت، جایگاه نخست جهان و به لحاظ میزان تولید، مقام دوم دنیا را دارد. در حال حاضر میزان صادرات خرمای ایران بین 200 تا 300 هزار تن در سال است.
سطح نخلستان‌ها در جهان و ایران
گزارش‌های فائو در سال2020 نشان می‌دهد سطح زیر کشت خرما در جهان در این سال حدود 1.127 میلیون تن است. این عدد
در سال 1961، 241 هزار هکتار بوده و در سال 1999، رقمی حدود یک میلیون هکتار را نشان می‌دهد. بر اساس همین آمارها، سطح نخلستان‌های ایران در سال 2020، حدود 150 هزار هکتار بوده که نسبت به سال 1961 به 78 هزار هکتار، رشد دو برابری را نشان می‌دهد.
بر همین اساس، جالب است که عملکرد خرما در جهان، از سال 1961 تا 2020 میلادی، روندی کاهشی داشته است. این موضوع احتمالاً به دلایلی همچون جنگ‌ها و سطح فناوری‌ها و دانش به‌کارگیری شده و اینکه کشورهای عمدتا ً فقیر، تولیدکننده این محصول هستند، باشد. عملکرد خرما در کل جهان در سال 1961، رقمی حدود 7.8 تن بر هکتار بوده که در سال 2020، به6.7 تن کاهش یافته است.
طی این مدت، روند عملکرد نخلستان‌های ایران روندی افزایشی داشته است، به‌طوریکه که عملکرد 3.8 تن بر هکتار در سال 1961، با افزایش تدریجی به 5.4 تن بر هکتار در سال 2020 بالغ شده است. ایران 13 درصد از سطح زیر کشت و 15 درصد از تولید خرمای جهان را به خود اختصاص داده است.
کشورهای برتر تولیدکننده و جایگاه ایران
مصر با به‌کارگیری مؤلفه‌های فنی، برترین تولیدکننده خرما در جهان است. پس از مصر، کشورهای برتر تولیدکننده خرما در جهان عبارتند از ایران، الجزایر، عربستان، عراق، پاکستان، سودان، عمان، عمارات متحده عربی و تونس.
خرما در استان‌های کرمان، خوزستان، سیستانوبلوچستان، هرمزگان، بوشهر و فارس جز محصول‌های اصلی بوده و نقش آن در زندگی مردم این منطقه‌ها اهمیت بسزایی دارد.
بیشترین تولید در استان کرمان با 321449 تن است. در استان‌های ایلام، اصفهان، یزد، خراسان جنوبی، لرستان، کهگیلویه‌وبویراحمد و کرمانشاه نیز تولید میشود که جمع تولید در این استان‌ها 17187 تن برآورد میشود (آمار وزارت جهاد کشاورزی-1398).
بیش از 500 هزار خانواده به‌طور مستقیم درگیر تولید خرما هستند (نخل‌داران) و همین تعداد خانوار در مراحل بعد تولید (صنایع جنبی، فرآوری، بسته‌بندی و تجارت) مشغول به فعالیت هستند.
واحد شمارش نخل همانند انسان، نفر است و این نشان از شباهت این درخت ارزشمند با انسان دارد. در بعضی منطقه‌ها، کلمه کُشتن به حذف نخل اطلاق میشود.
روند رو به‌رشد صادرات خرما در ایران
تجارت خرمای ایران با فرصت‌های زیادی روبروست. طی بیست سال گذشته صادرات خرمای ایران روند افزایشی داشته است. معنی آن استقبال مصرف‌کنندگان خارجی از خرمای ایران است و به این استقبال باید به‌عنوان یک فرصت نگاه شود.
انواع خرما
خرما مضافتی: به دلیل رطوبت زیاد به خرمای مرطوب نیز معروف است. این خرما بسیار محبوب است. خرمای مضافتی که نوع مرغوب آن مشکی است، یکی از خوش‌طعم‌ترین خرماهای دنیا به شمار می‌رود.
خرما پیارم: خرمای پیارم یکی از پرطرفدارترین خرماهای ایران است. این خرما که از نوع نیمه‌خشک است، حاوی قند فروکتوز است که برای بدن ضرری ندارد و به عنوان قند مجاز برای دیابتی‌ها شناخته میشود. این خرما معمولا در استان هرمزگان برداشت میشود و خرمای گران‌قیمتی است. یکی از مهمترین ویژگی‌های این خرمای ایرانی، دیررس بودن آن است.
خرما کلوته: این خرما بیشتر در خوزستان استفاده میشود. یکی از خرماهای نیمه‌خشک کشور محسوب میشود و به دلیل داشتن کالری و قند بالا، بهترین انتخاب برای افراد لاغر و ورزشکاران است. این خرما به دلیل حجم کم آب، یکی از بهترین گزینه‌ها برای صادرات است.
خرما شاهانی: این خرما بیشتر در نخلستان‌های هرمی‌شکل می‌روید. به دلیل رطوبت موجود در آن، به خرما نیز معروف است و می‌توان از آن برای تهیه انواع شیره و رب خرما استفاده کرد. به دلیل رنگ و طعم مطبوع‌ش می‌توان گفت که طرفداران بی‌شماری دارد.
خرما گونتار: خرما گونتار هسته کوچکی دارد و به کانتار یا کندی نیز معروف است. خرمای گونتار یکی از تازه‌ترین خرماهاست. این خرما در استان خوزستان می‌روید و از ارقام نیمه‌خشک محسوب میشود. رنگ مایل به قهوه‌ای و ظرفیت نگهداری بالایی دارد.
خرمای ربی: این خرما قرمزرنگ و متمایل به سیاه است و محل اصلی تولید آن سیستانوبلوچستان است. این گونه، میوه درشت، پوست براق، تمیز و نازک، ظاهری چروکیده و کشیده، رطوبت کم و ماندگاری بالایی دارد.
خرمای زاهدی: این نوع خرما، نیمه‌خشک محسوب میشود و اندازه متوسط و پوستی نرم و براق دارد. خرمای زاهدی دارای رنگ قهوه‌ای روشن، عطر و طعم شیرین، بیضی‌شکل و قسمت گوشتیِ زرد است.
خرمای کبکاب: این خرما نیز جزو خرماهای نیمه‌خشک است و در ایران طرفدارهای زیادی دارد. پوست این خرما نسبت به سایر خرماها ضخیم‌تر و سفت‌تر است. شهد و شیره این خرما فراوان است و بیشتر این خرما در نخلستان‌های بوشهر برداشت میشود.
خرمای خاصویی: این خرما در بندرعباس می‌روید و ماندگاری و ظرفیت نگهداری بالایی دارد. این خرما که طرفدارهای خود را دارد، یکی از تاثیرگذارترین خرماهای خوزستان به شمار می‌رود. شکل خرمای خاصوی کوچک و منحصر به فرد است.
خرمای خدری: این خرما باعث افزایش قدرت و حیات تازه در افراد میشود. این خرماها، قهوه‌ای، خشک و شیرین با پوستی چروکیده و اندازه‌های مختلف هستند. خدری به دلیل داشتن اثر انرژی‌زا، تازگی و قیمت مناسب، یکی از بهترین خرماها برای مصرف عمومی به شمار می‌رود.
خرمای هزاروانی: خرمای هزاروانی یکی از خرمای شیرین و لطیف است و دومین خرمای کشت‌شده در نخلستان‌های خوزستان به شمار می‌رود. هسته خرمای هزاروانی به‌طور کامل از گوشت آن جدا میشود و این ویژگی می‌تواند فرصت استفاده از تمام قسمت‌های میوه را فراهم کند. این خرما دارای اندازه متوسط تا بزرگ است که در ابتدا به رنگ قهوه‌ای نارنجی و سپس قهوه‌ای روشن میشود.
خرمای برهی: این خرما اصالتاً عراقی است اما به دلیل آن‌که علاقه‌مندان زیادی در ایران دارد، در مناطق جنوبی ایران نیز می‌روید. میوه رسیده آن طعم کاراملی می‌دهد. این خرما را می‌توان ماه‌ها در فریزر نگهداری کرد. زرد، ترد، شیرین و بسیار خوش‌طعم است.
خرمای المهتری: نوعی خرما از نخلستان‌های محلی استان هرمزگان است. این خرما که ارزش اقتصادی بالایی دارد بسیار زودرس و اندازه آن نسبتاً کشیده و کوچک است. این نوع خرما دارای رنگ زرد مایل به قهوه‌ای روشن است.
خرما مرداسنگ: این خرما یکی از معروف‌ترین انواع خرما در کرمان است. به دلیل تولید کم این خرما، بیشترین مصرف آن در کرمان و منطقه‌های جنوبی کشور است. علاقه‌مندان به این خرما، معمولا در زمان برداشت این محصول، به منطقه‌های جنوبی کشور می‌روند.
خرمای قندی: خرمای قندی در منطقه قاسم عربستان و مناطق جنوبی ایران می‌روید. این خرما به دلیل خواص دارویی، مواد مغذی، طعم بسیار شیرین، ترد بودن و داشتن کلسترول پایین آن شناخته شده است.
خرمای مجول: می‌توان گفت خرمای مجول از نظر ظاهری زیباترین خرما و یکی از خرماهای نیمه‌خشک ایرانی است و شیرین‌ترین طعم را در بین تمام خرماها دارد. خرمای مجول ابتدا در مصر و سپس در ایران و عربستان کشت می‌شد و اکنون یکی از مهمترین خرماهای صادراتی ایران است.
صادرات خرمای ایران به کشورهای جهان
خرمای ایرانی، همیشه یکی از پرسودترین کالاهایی بوده است که ایرانی‌ها به کشورهای دیگر صادر می‌کردند. بیش از 3 هزار سال از زمانی‌که برای اولین بار خرما در ایران کاشته شد، می‌گذرد. صادرات خرمای بسته‌بندی حتی در سال‌های بحران کرونا و بعد از آن، ارزش خود را از دست نداده و همچنان یکی از بهترین راه‌های کسب درآمد در ایران است.
به‌طور خلاصه می‌توان گفت که بیش از 90 کشور در دنیا مشتری خرماهای صادراتی ایران هستند. کشورهایی مانند روسیه، انگلستان و آلمان، مشتری پر و پا قرص خرماهای گران‌قیمت صادراتی ایران بوده‌اند و سالانه مقدار بسیار زیادی از خرماهای ایرانی را خریداری می‌کنند.
ارزش کل بازار صادرات خرمای ایران (بر اساس آخرین گزارش‌ها) تا به امروز به حدود 60 میلیون دلار رسیده است. بیشترین حجم خرمای ایران به کشور هند صادر شده است که سالانه بیش از 5 هزار تن خرمای مضافتی ایرانی را خریداری می‌کند. دومین جایگاه که فاصله کمی با هندوستان دارد، متعلق به کشور ترکیه است که با حدود 5 هزار تن خرید در سال، خریدار مهمی محسوب میشود. پس از آن نیز کشورهای عراق، امارات و پاکستان قرار دارند.
با کمی نگاه کردن به ارقام صادرات خرما می‌توان دریافت که این 5 کشور به‌تنهایی بیش از 60 درصد خرمای ایرانی و 20 هزار تن از کل صادرات ایران را خریداری می‌کنند. البته با توجه به نزدیک بودن موقعیت جغرافیایی این کشورها به ایران، انتخابی بسیار معقول برای صادرات خرما محسوب می‌شوند.
کسب درآمد از صادرات خرما و انواع خرمای صادراتی ایران
با توجه به آمار ارائه شده از دفتر گمرکات ایران، هر تن خرمای ایرانی بسته به کیفیت و نوع بسته‌بندی آن، بین 800 تا 4500 دلار در بازار جهانی ارزش دارد که رقم نسبتا قابل‌توجهی محسوب میشود.
در کشور ایران بیش از 400 گونه مختلف خرما کشت میشود که از بین آن‌ها خرمای مضافتی، پیارم، زاهدی، کبکاب و ربی صادرات بیشتری دارند. با دانستن این آمار، می‌توانیم سبد صادرات خرما را هوشمندانه‌تر هدف‌گذاری کرد. یکی دیگر از مسائل چالش‌برانگیز صادرات خرما، مجوز صادرات خرما است که نیاز به توجه ویژه‌ای دارد. مانند صادرات هر چیز دیگری، برای صادرات خرما نیز موضوع اصلی‌ای که باید در زمان صادرات خرما به آن توجه کرد، آگاهی از قوانین کشور مقصد است. اطلاع داشتن از مقدار مصرف هر کشور، وجود رقبا و استانداردهای غذایی کشور مقصد جز مهمترین مسائلی است که در زمان صادرات باید در مورد آن اطلاع داشت.
بسته‌بندی بهینه خرمای صادراتی و بسته‌بندی خرمای صادراتی ایران
بر اساس آخرین آمار سال 2022، ایران بعد از عربستان و امارات بزرگ‌ترین صادرکننده خرما در سطح جهان است ولی هیچ‌کدام از این کشورها فروشنده خرما نبوده‌اند، بلکه کشورهای اروپایی بزرگ‌ترین فروشنده‌گان خرما در جهان محسوب می‌شوند. دلیل این مسئله نیز بسته‌بندی حرفه‌ای و به‌روز خرما است.
بسته‌بندی خرمای صادراتی توسط ایران شاید در کشورهای آسیایی مثل هند، فیلیپین و اندونزی با استقبال مواجه شود، ولی کشورهای اروپایی مشتری ایران مانند آلمان و انگلستان به هیچ‌وجه بسته‌بندی‌های سنتی ایران را نمی‌پسندند و تاجران ایرانی باید راه‌حلی برای رفع این مشکل ارائه دهند.
در دنیای پر از رقابت محصولات غذایی، بسته‌بندی حرف اصلی را در فروش یک محصول می‌زند و به عنوان یک صادرکننده خرما، باید به این موضوع اهمیت بیشتری داد. یک بسته‌بندی مناسب علاوه بر اینکه به فروش محصول کمک می‌کند، باعث میشود که کیفیت محصول در حمل‌و‌نقل‌های طولانی حفظ شود و محصولی که نهایتا به دست مشتری می‌رسد، همان کیفیتی را داشته باشد که در زمان چیدن داشته است.
در حال حاضر بیشتر صادرات خرمای ایران در بسته‌بندی‌های 10 کیلویی عرضه و در کشور مقصد با تغییر به بسته‌های کوچک‌تر و تغییر لیبل به نام کشور دیگری، در بازار جهان به فروش می‌رسد. در حالی‌که اگر با استفاده از بسته‌بندی خلاقانه، بتوان این مشکل را برطرف کرد، هم می‌توان مقدار صادرات را افزایش داد و هم قیمت نهایی کالا را بیشتر کرد که بالتبع، سود حاصل از آن نیز بیشتر خواهد شد.
شرکت مکران آریا دریا با در اختیار داشتن سهم عمده بازار کانتینرهای یخچالی، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های حملونقل در این حوزه می‌باشد که قیمت مناسب و کیفیت بالای کانتینرها، خود را از دیگر رقبا متمایز کرده است.چناچنه قصد صادرات و یا حتی تأمین هرگونه خرما را دارید می‌توانید با همکاران برای درخواست نرخ و یا مشاوره حملونقل، از راه‌های زیر اقدام فرمایید:
مشاوره و درخواست نرخ :
شماره تماس :
منابع :
