به گزارش تین نیوز به نقل از ایمنا، ایران از نظر موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی بسیار منحصر به فرد است و همچنین از مزایای ترانزیتی خوبی نیز برخوردار است و همین امر باعث شده کشورهای محصور در خشکیِ آسیای مرکزی برای دسترسی به آب های آزاد خواهان توافقنامه های مشترک با ایران باشند که این خود در تعاملات دوجانبه یک مزیت اقتصادی محسوب می شود.
اما با اینکه ایران در مسیرهای ترانزیتی مختلف مانند کریدور شمال جنوب، کریدور چین آسیای میانه آسیای غربی و همچنین در کریدورهای حمل و نقلی میان کشورهای عضو سازمان اکو مانند کریدور اسلام آباد تهران استامبول و کریدور ایران عراق روسیه قرار گرفته متأسفانه توجه لازم و کافی به این ظرفیت ها صورت نگرفته است.
گزارش مرکز پژوهش های مجلس در سال ۱۴۰۰ نشان می دهد ظرفیت ایران برای ترانزیت دست کم ۸۰ میلیون تن در سال بوده است که در سال ۱۳۹۹ فقط ۵.۳۵ میلیون تن بوده که به نسبت سال ۱۳۹۲ کاهش ۵۰ درصدی را تجربه کرده است.
این موضوع نشان می دهد متأسفانه ما نسبت به دیگر کشورهای نوظهور اقتصادی همچون چین و هند که پیگیر تکمیل کریدورهای خود برای افزایش و بهبود تجارت خود هستند کمتر این موضوع را مورد توجه خود قرار داده ایم.
طبق گفته معاون حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی ایران با همکاری با کشورهای ازبکستان و ترکمنستان می تواند تحول قابل توجهی در ترانزیت از طریق کریدور شمال جنوب و شرق غرب ایجاد کند، زیرا کشوری همچون ازبکستان که در قلب آسیای مرکزی قرار گرفته و در حال تبدیل شدن به یک قطب صنعتی، اقتصادی و تجاری است، می تواند یک شریک استراتژیک برای ایران جهت وابستگی متقابل ژئواکونومیکی با آسیای مرکزی به خصوص در زمینه همکاری ترانزیتی باشد؛ همچنین این کشور به دلیل محصور بودن در خشکی برای کاهش هزینه های حمل و نقل در حوزه واردات و صادرات کالاهای خود نیازمند همکاری با کشورهای است که به آب های آزاد دسترسی دارند و این موضوع برای این کشور اهمیت حیاتی دارد چون بدون حل این مشکل ازبکستان پیشرفتی نخواهد کرد.
علاوه بر اینکه هر سه کشور از این کریدور می توانند بهره ببرند کشور قزاقستان هم به خاطر بسته بودن تمامی پست های بازرسی بین روسیه و فنلاند و همچنین به دلیل اینکه پست های بازرسی اروپایی با حداکثر ۴۰ درصد ظرفیت استاندارد خود کار می کنند و توقف خودروهای قزاقستان در مرزهای بلاروس-لیتوانی و لتونی در حال افزایش است؛ خواهان برقراری ارتباط و استفاده از مسیر جدید «ترکمنستان- ایران» به این دلیل که این مسیر، یک مسیر مطمئن و ارزان است.
موقعیت جغرافیایی ایران فرصتی برای تکمیل زیرساخت ها
عبدالمجید شیخی، کارشناس مسائل اقتصادی در این باره می گوید: با توجه به فناوری های روز تمامی ابعاد حمل و نقل مانند هزینه های نقدی، استهلاک، زمان، انتظار مصرف کننده و تولید کننده در حمل و نقل با کشتی نسبت به هزینه های هوایی و زمینی ارزان تر تمام می شود، درصورتی که محدودیت های همچون نداشتن ساحل و راه های ارتباطی دریای در کشورها مطرح باشد مسلماً بهترین جایگزین حمل و نقل با دریایی، حمل و نقل ریلی خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه کشورهای همسایه شمالی ویکی از کشورهای شرقی ایران به دریا دسترستی نداشته و نسبت به این موقعیت فاصله بسیاری دارند ادامه می دهد: ایران می تواند با بهره مندی از دو مزیت کم بودن فاصله با این کشورها و دسترسی به آب های آزاد همانند یک چهار راه و حتی هشت راه بین المللی با احیای مسیرهای زمینی بخصوص ریلی خود بالاترین منفعت را از نظر نقل و انتقال و ترانزیت کالا بین کشورهای مختلف کسب کند.
شیخی اضافه می کند: هشت راه بین الملی شامل دالان های شمال شرق، جنوب شرق، شمال غرب، جنوب غرب، جنوب شرق _شمال و همچنین شرق به غرب، شمال به جنوب؛ به عنوان فرصت های اقتصادی حمل و نقل بین المللی و همچنین برای تکمیل زیرساخت های خود استفاده کنیم.
وی در ادامه می گوید: در حال حاضر ایران عضو چند پیمان منطقه ای مانند پیمان اکو، اتحادیه پایاپای آسیا، اوراسیا، شانگهای و اخیراً هم عضو پیمان برید شده است، که علاوه بر این پیمان های منطقه ای و فرا منطقه ای، پیمان های دوجانبه و سه جانبه با کشورهای همسایه هم دارد.
تولیدات انبوه درگروی تجارت ها و استعدادها
کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به، برنامه جهانی غذا که از طریق بندر چابهار کمک های غذایی خود را به سمت افغانستان منتقل می کند و همچنین روسیه با توجه به فراهم نشدن مسیر ریلی یکسره به هند ترجیح می دهد محموله های خود را از طریق خط آهن به بنادر جنوب ایران و از این طریق به هند و دیگر کشورهای وارد کنند ادامه می دهد: اینها مزیت های است که در صورت احیا شدن کشور دیگر نیازی به صادرات مواد خام و منابع زیر زمینی خود نخواهد داشت.
شیخی اضافه می کند: در پرتو همین تجارت ها و استعدادها علاوه بر آنکه منافع بسیاری برای ما به ارمغان خواهد داشت باعث ایجاد یک امنیت بسیار بالای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی می شوند و همچنین ایران به علت وابستگی اقتصادی دیگر کشورها به خود، محلی امن و درواقع می توانند همانند یک مغناطیس برای جذب سرمایه گذاری های مختلف عمل کند.
وی ادامه می دهد: با ایجاد ظرفیت های بزرگ سرمایه گذاران داخلی و خارجی و همچنین صاحبان بنگاه های تولیدی که در ایران سرمایه گذاری می کنند دیگر نگاهشان معطوف به به بازارهای داخلی نیست بلکه در مقیاس جهانی سرمایه گذاری خواهند کرد که در این صورت تولیدات محلی و منطقه ای به تولید انبوه با شمار بسیار بالا تبدیل خواهند شد.
کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه تولیدات انبوه اضافه می کند: این تولیدات برای ایران و دیگر سرمایه گذران داخلی و خارجی صرفه بسیار عظیم مقیاس اقتصادی خواهد داشت که در علم اقتصاد به Economic off eskell « اقتصاد مقیاس » عملی خواهد شد، که به واقع می توانیم به یک بازار بین المللی برای کشورهای متقاضی کالا و یا سرمایه گذاری تبدیل شویم.
علت تکمیل نشدن کوریدورهای ترانزیتی کشور
شیخی در خصوص تکمیل نشدن کریدورهای ترانزیتی در ایران می گوید: علت تکمیل نشدن آنها در ۴۵ سال قبل را می توان ترمیم و نظم دهی های یک ساله اجتماعی _ سیاسی بعد از انقلاب و همچنین شروع جنگ هشت ساله دانست.
وی در ادامه می گوید: بعد از آن ها هم دولت هایی پیشین عمدتاً اعتقادی به خود اتکایی، خود کفایی، توان داخلی، احیای فناوری ها در کشور، دانش بنیان کردن صنایع و فعالیت های اقتصادی، رشد علم و فناوری، برون سپاری فعالیت ها به بخش خصوصی، احیای تعاونی ها و همچنین اعتقادی به ما می توانیم نداشتند و تنها امیدشان به بیگانه بود روی کار آمدند.
نیاز به یک دولت جدی برای افزایش کریدورهای ترانزیتی
کارشناس مسائل اقتصادی عنوان می کند: تنها دولت های نهم و مقداری هم دولت دهم بود که مجال و فرصتی برای انجام کارهای عمرانی داشتند که متأسفانه دولت دهم هم اواسط کار منحرف شد.
شیخی اضافه می کند: در هر صورت دولت ها، دولت های جدی و پشت کاری برای شکوفایی استعدادها و تکمیل کننده زیر ساخت ها و همچنین مجریانی برای اجرای راهبردهای بلند مدت برای خود کفایی و خود اتکایی با فتح بازارهای جهانی، بزرگ کردن بخش مولد و در صدد بی نیاز کردن کشور از بیگانگان و همچنین به فکر صدور علوم فناوری به دنیا نبودند.
وی با اشاره به اینکه دولت فعلی یک دولت دلسوز و فعال و بسیار پر تلاش است و تمامی اقدامات و تلاش ها خود را بی دریغ برای پیشرفت کشور انجام می دهد، می گوید: در کار این دولت نیز مانند دیگر دولت ها اشکالاتی وجود دارد.
اصلاح سیاست های پولی و مالی داروی مشکلات تورمی
کارشناس مسائل اقتصادی تاکید می کند: پیکره کارشناسی ما همچنان تابع نسخه های اقتصاد سرمایه داری و نئورئالیسم است که این باعث متضرر شدن اقتصاد سرمایه داری در سیاست های پولی و مالی است، در واقع برای غلبه بر مشکلاتی همچون تورم که علت بسیاری از مشکلات دیگر است باید ساسیت های پولی و مالی خود را اصلاح کنیم زیرا مشکلات اقتصادی ما معلول تورم است که در حال حاضر باعث آزار ما شده است.
وی در آخر می گوید: باید تمامی دغدغه های خود را برای منابعی آزاد می شوند صرف سه راهبرد اساسی آمایش سرزمینی بر اساس مبنی ات اقتصاد اسلامی، احیا و مهار و همچنین ذخیره سازی و تولید آب در کشور در ادامه باید به فکر تکمیل زیر ساخت های ارتباطات به تمام معنا در کشور باشیم، در صورت پیش گرفتن این سه راهبرد تمامی تاکنیک ها هم می توانند در این مسیر هماهنگ شوند.
به نظر می رسد که ایران باوجود موقعیت جغرافیایی خود و بهره مندی از دریاهای شمالی و جنوبی نسبت به کشورهای همسایه و آسیای مرکزی که در مناطق خشک قرارگرفته اند از امتیازات بسیار بالایی در زمینه ترانزیت دریایی برخوردار است، اما متأسفانه با سهل انگاری های صورت گرفته از دوره های پیشین تا کنون نتوانسته آنگونه که باید از این نعمت در جهت پیش برد اهداف اقتصادی خود استفاده کند و نسبت به دیگر کشورهای نوظهور اقتصادی استفاده چندانی در تجارت های خود از این منبع آبی نداشته است.
حال با احیای کریدور ترانزیتی شمال جنوب و شرق غرب منطقه ایران می توان گفت یک چراغ راه روشن برای کشور است.
