چابهار، تنها بندر اقیانوسی ایران، با ظرفیت های اقتصادی چشمگیر، اما چالش های توسعه ای، در مسیر تبدیل شدن به هاب ترانزیتی منطقه،نیازمند اصلاحات اساسی است.
به گزارش تین نیوز به نقل از مهر، دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد اخیراً آمار عملکرد اقتصادی مناطق آزاد کشور را منتشر کرده که بر اساس آن، سه منطقه آزاد از جمله چابهار با تراز تجاری منفی مواجه بوده اند. به بیان دیگر، میزان واردات در این مناطق از صادرات فراتر رفته است.
این در حالی است که منطقه آزاد و بندر چابهار یکی از استراتژیک ترین نقاط کشور محسوب می شود و نقش مهمی در توسعه اقتصادی و تجاری ایران دارد. چابهار، به دلیل موقعیت جغرافیایی ممتاز خود، از ظرفیت های قابل توجهی برخوردار است که می تواند آن را به یکی از مهم ترین مناطق اقتصادی ایران تبدیل کند.
یکی از مهم ترین مزیت های این منطقه، موقعیت جغرافیایی ممتاز آن است. چابهار، تنها بندر اقیانوسی ایران بوده و به آب های آزاد دسترسی مستقیم دارد. این ویژگی، اهمیت آن را در تجارت بین المللی افزایش داده و به ایران امکان می دهد بخشی از مبادلات خود را از طریق این بندر انجام دهد و وابستگی به تنگه هرمز را کاهش دهد.
دسترسی به بازارهای آسیای میانه و افغانستان نیز از دیگر مزیت های چابهار است. این منطقه در مسیر کریدور بین المللی شمال-جنوب قرار دارد و می تواند به دروازه ای برای صادرات و واردات کالاهای ایران و سایر کشورهای منطقه تبدیل شود.
با وجود این ظرفیت ها، عملکرد اقتصادی منطقه آزاد چابهار انتقاداتی را به دنبال داشته است. در همین زمینه، فرهاد شهرکی، نماینده مجلس شورای اسلامی، می گوید: در ابتدای تأسیس منطقه آزاد چابهار، اقدامات خوبی برای تأمین زیرساخت های ضروری انجام شد، اما متأسفانه پس از مدتی، روند توسعه آن با رکود مواجه شد و نتوانست در توسعه پیرامونی و بهبود وضعیت اقتصادی کشور نقش مؤثری ایفا کند.
وی با یادآوری اینکه در دوره نخست مدیریت این منطقه، یک مدیریت جهادی و تحول گرا حاکم بود که توانست نتایج مثبتی رقم بزند، افزود: در دوره های بعدی، انتخاب های مدیریتی بیشتر بر اساس مسائل سیاسی انجام شد و افراد فاقد تخصص در این سمت ها قرار گرفتند که موجب عدم تحقق اهداف اولیه منطقه آزاد چابهار شد.
به گفته این نماینده مجلس، زمانی که مدیری بدون شناخت کافی از مسئولیت خود و صرفاً بر اساس روابط سیاسی انتخاب شود، عملکرد مجموعه دچار نقصان می شود.
وی بر اهمیت مدیریت صحیح در رشد و توسعه مناطق آزاد تأکید و ابراز امیدواری کرد: با هم افزایی میان این مناطق و سرزمین اصلی و همراهی دولت، شرایط بهبود یابد و مناطق آزاد کشور به جایگاه واقعی خود بازگردند. وی همچنین خاطرنشان کرد که قوانین لازم برای توسعه کشور وجود دارد، اما مسئله اصلی، نحوه اجرای این قوانین و انتخاب مدیرانی است که از دانش و توانایی کافی برای پیشبرد اهداف توسعه ای برخوردار باشند.
نقش هند در چابهار
یکی از مهم ترین موضوعات در توسعه چابهار، سرمایه گذاری خارجی است. هند یکی از کشورهایی است که در این منطقه سرمایه گذاری کرده و در توسعه بندر چابهار نقش داشته است. این سرمایه گذاری می تواند ظرفیت های تجاری این بندر را افزایش داده و آن را به یکی از نقاط کلیدی تجارت منطقه ای تبدیل کند. با این حال، روند توسعه همکاری های اقتصادی با هند به دلایل مختلف از جمله مسائل تحریمی و کندی در اجرا پروژه ها، با چالش هایی همراه بوده است.
با وجود ظرفیت های قابل توجه، چابهار هنوز زیرساخت های تولیدی و صنعتی کافی برای صادرات کالاهای با ارزش افزوده را ندارد. بسیاری از واحدهای تولیدی که می توانستند به صادرات کمک کنند، یا فعال نیستند یا با ظرفیت کامل کار نمی کنند.
از سوی دیگر، به دلیل موقعیت استراتژیک چابهار و معافیت های گمرکی آن، این منطقه بیشتر به عنوان محلی برای واردات و توزیع کالا در داخل کشور عمل کرده تا مرکزی برای تولید و صادرات. این روند باعث افزایش واردات و در نتیجه، منفی شدن تراز تجاری شده است.
چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران و یکی از مهم ترین نقاط ترانزیتی کشور، این پتانسیل را دارد که به مرکز تجارت منطقه ای تبدیل شود. اما این امر مستلزم مدیریت کارآمد، برنامه ریزی دقیق و استفاده بهینه از ظرفیت های موجود است. همان طور که کارشناسان و نمایندگان مجلس اشاره کرده اند، نقش مدیران متخصص و آشنا به حوزه اقتصادی و بازرگانی در شکوفایی این منطقه غیرقابل انکار است.
اصلاح رویکردهای مدیریتی، اجرا صحیح قوانین و بهره گیری از ظرفیت های داخلی و سرمایه گذاری خارجی می تواند چابهار را از وضعیت فعلی خارج کرده و به یکی از موتورهای محرک اقتصاد کشور تبدیل کند. توسعه زیرساخت های صنعتی، تسهیل در فرآیندهای گمرکی، و افزایش هماهنگی های بین المللی از جمله اقداماتی است که می تواند در بهبود عملکرد این منطقه مؤثر باشد.
بلاگ خبری مکران آریا دریا
