بندر چابهار، با سواحل بکر، اقلیم منحصر به فرد و پیشینه فرهنگی غنی، می توانست تبدیل به مقصدی مدرن برای گردشگری دریایی شود، اما فقدان سیاستگذاری هوشمند و تقسیم بندی کارکردی بنادر، این فرصت را از کشور سلب کرده است.
تین نیوز |
در حالی که کشورهای همسایه مانند امارات موفق شده اند بنادر کوچک و محدود خود را به قطب های گردشگری و اقتصادی تبدیل کنند، بنادر ایران با تمام ظرفیت های طبیعی و تاریخی خود، همچنان صرفاً به کارکردهای سنتی تجاری محدود مانده اند. بندر چابهار، با سواحل بکر، اقلیم منحصر به فرد و پیشینه فرهنگی غنی، می توانست تبدیل به مقصدی مدرن برای گردشگری دریایی شود، اما فقدان سیاستگذاری هوشمند و تقسیم بندی کارکردی بنادر، این فرصت را از کشور سلب کرده است. در واقع، کشورما با داشتن منابع بالقوه، در بخش توسعه اقتصاد دریامحور، نه به دلیل کمبود زیرساخت، بلکه به علت عدم پهنه بندی و برنامه ریزی استراتژیک، عقب مانده است.
به گزارش تین نیوز به نقل از سی نیوز، تمرکز انحصاری بنادر ایران بر حمل ونقل بار و تجارت، مانع از بهره برداری از ظرفیت های بالقوه گردشگری دریایی و توسعه اقتصاد دریامحور شده است. بررسی نمونه های موفق منطقه، به ویژه بندر رشید دبی، نشان می دهد که با طراحی دقیق کارکردهای هر بندر و اختصاص پهنه های مشخص، حتی یک بندر کوچک می تواند نقش حیاتی در اقتصاد و گردشگری منطقه ایفا کند. این موضوع نشان می دهد که سیاستگذاری هوشمند و تقسیم بندی کارکردی بنادر، می تواند عامل تحول و توسعه پایدار برای ایران باشد.
مفهوم پهنه بندی موضوعی بنادر به معنای اختصاص هر بندر به یک کارکرد مشخص و طراحی زنجیره ارزش مرتبط با آن است. در این مدل، بنادر می توانند به چهار دسته اصلی تقسیم شوند: بندر گردشگری با تمرکز بر ترمینال کروز، هتل های شناور و تفریحات دریایی؛ بندر تجاری تخصصی برای صادرات کالاهای فله، کانتینری یا خودرو؛ بندر صنعتی و لجستیک با تمرکز بر انبارداری، خدمات ترانزیت و تعمیر کشتی ها؛ و بندر آموزشی و پژوهشی با مراکز آموزش دریانوردی و پژوهشگاه های محیط زیستی و دریایی. اجرای چنین مدل پهنه بندی، منابع انسانی، سرمایه گذاری و زیرساخت ها را با هدف مشخص مدیریت می کند و از پراکنده کاری و اتلاف منابع جلوگیری می کند.
چابهار به عنوان نمونه، ظرفیت ویژه ای برای پهنه گردشگری دریایی دارد. این بندر با ویژگی های اقلیمی منحصر به فرد – خنک ترین بندر جنوبی ایران در تابستان و گرم ترین در زمستان – می تواند مقصدی جذاب برای گردشگران منطقه ای و بین المللی باشد. در مقابل، بندرعباس و خرمشهر با زیرساخت های موجود در حوزه لجستیک و تجارت، می توانند به عنوان پهنه های تجاری و صنعتی فعال شوند. نوار ساحلی شمال کشور نیز با تمرکز بر آموزش و پژوهش دریایی، می تواند ظرفیت علمی و محیط زیستی ایران را ارتقا دهد.
مزایای پهنه بندی موضوعی بنادر بسیار گسترده است. تمرکز سرمایه گذاری و نیروی انسانی در هر بندر، بهره وری و کارایی را افزایش می دهد. جذب سرمایه گذاری خارجی با چشم انداز روشن آسان تر می شود و توسعه پایدار بنادر تضمین می گردد. از سوی دیگر، این مدل امکان برندینگ مستقل برای هر بندر را فراهم می کند و زنجیره ارزش اقتصادی، گردشگری و آموزشی را در سطح ملی و منطقه ای یکپارچه می سازد.
تجربه موفق بندر رشید دبی نمونه بارزی از کاربرد پهنه بندی کارکردی است. این بندر که پیش تر صرفاً تجاری بود، با انتقال فعالیت های باربری به بندر جبل علی و ایجاد ترمینال کروز، به یک قطب گردشگری پیشرفته تبدیل شد. سرمایه گذاری در زیرساخت های تفریحی و هتل های شناور، بازسازی اسکله ها و ارائه خدمات شهری، باعث شد حتی یک بندر کوچک بتواند روزانه میزبان هزاران گردشگر شود. این تجربه به وضوح نشان می دهد که بدون طراحی کارکردی و پهنه بندی بنادر، بهره برداری حداکثری از ظرفیت های دریایی امکان پذیر نخواهد بود.
برای ایران، اقدامات عملیاتی شامل تدوین سند بالادستی ملی برای پهنه بندی بنادر، تشویق سرمایه گذاری بخش خصوصی در حوزه گردشگری و آموزش دریایی، توسعه زیرساخت های هوشمند و دیجیتال، بازاریابی و برندینگ منطقه ای، و ایجاد شبکه هماهنگ بین بنادر با کارکردهای متفاوت است. چنین اقدامات هماهنگ و هدفمند، کشور را قادر می سازد تا حضور مؤثر خود در اقتصاد دریامحور منطقه ای و جهانی را تثبیت کند و از منابع طبیعی، تاریخی و فرهنگی کشور به نحو بهینه بهره برداری شود.
در نهایت، پهنه بندی هوشمند بنادر کشور فرصتی بی نظیر برای توسعه گردشگری، تجارت و آموزش دریایی فراهم می کند. این مدل می تواند مسیر تحول بنادر ایران از مراکز صرفاً تجاری به قطب های چندمنظوره اقتصادی و تفریحی را هموار سازد و سهم قابل توجهی از اقتصاد دریامحور منطقه و بازار جهانی گردشگری دریایی را نصیب کشور کند.
بلاگ خبری مکران آریا دریا
