کارشناسان معتقدند هوشمندسازی بنادر دیگر یک انتخاب فناورانه نیست، بلکه الزام بقا در اقتصاد دریامحور جهان است. به گفته آنان، موفقیت ایران در این مسیر وابسته است به پذیرش تفکر سیستمی، مهندسی نیازمندی های دقیق، آموزش سازگار با فناوری های نو و اصلاح حکمرانی داده میان تمام نهادهای بندری.
بنادر هوشمند جهان نشان داده‌اند که آینده لجستیک نه در ساخت اسکله‌های جدید، بلکه در درک رفتار داده‌ها و هم‌افزایی انسان و ماشین رقم می‌خورد؛ مسیری که ایران ناگزیر باید در آن گام بردارد تا از حذف در زنجیره تجارت جهان جلوگیری کند…
تین نیوز |
در نشست تخصصی «لجستیک و بنادر هوشمند» که همزمان با نهمین همایش فراساحل در دانشکده مکانیک دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد سه چهره برجسته حوزه تحول دیجیتال و حمل ونقل دریایی – دکتر لطیفه پورمحمدباقر، دکتر محمدمهدی قائمی نیا و دکتر علیرضا کیامهر – بر ضرورت گذار فوری بنادر ایران از مدل های سنتی به سامانه های داده محور تأکید کردند. این کارشناسان هشدار دادند که جهان با سرعتی بی سابقه در حال گذار از مکانیزاسیون به هوش مصنوعی است و توقف در این مسیر، به معنی حذف تدریجی ایران از حلقه تجارت دریایی بین المللی خواهد بود.
به گزارش تین نیوز، جهان بندری امروز با شتابی بی وقفه در حال بازتعریف مرزهای لجستیک است؛ جایی که تصمیم گیری دیگر در اتاق های کنترل انسانی رخ نمی دهد، بلکه در لایه های بی وقفه داده و هوش مصنوعی جریان دارد. بنادر هوشمند، نخستین نشانه های انقلاب صنعتی چهارم در حمل ونقل دریایی اند؛ انقلابى که ایران، برای بقا در مدار تجارت جهانی، ناگزیر باید به آن بپیوندد. در نشست تخصصی «لجستیک و بنادر هوشمند» سه کارشناس برجسته این حوزه با هشدار و راهکار، از ضرورت آن سخن گفتند و آینده ای را ترسیم کردند که در آن هوش، نه انتخاب، بلکه محور حکمرانی بندر خواهد بود.
هوش مصنوعی، نقطه عطف بنادر آینده
دکتر لطیفه پورمحمدباقر، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و پژوهشگر بنادر هوشمند گفت: «ماشین ها امروز بر پایه داده های انسانی قادر به تصمیم گیری هستند و این تحول در بنادر دنیا عینی شده است.»
وی افزود که هوش مصنوعی، سرعت تخلیه و بارگیری را بالا برده، مصرف سوخت را کاهش داده و ایمنی عملیات را به طور چشمگیری ارتقا داده است. او بنادر سنگاپور، روتردام، هامبورگ و آنتورپ را الگوهای موفق دیجیتال سازی بندری دانست و توضیح داد که سنگاپور با حذف کامل مداخله انسانی به جابه جایی بیش از ۴۰ میلیون TEU در سال رسیده است.
پورمحمدباقر تأکید کرد هوشمندسازی اگرچه در آغاز هزینه بر است، اما با آموزش نیروی انسانی، ارتقای امنیت سایبری و توسعه هم زمان زیرساخت های فنی، به سرمایه گذاری بازگشت پذیر تبدیل خواهد شد. به گفته او، موفقیت این تحول تنها با طراحی جامع و هم زمان همه اجزا—از انبارداری تا امنیت داده—امکان پذیر است.
بنادر؛ سیستم های زنده با نیاز به طراحی یکپارچه
دکتر محمدمهدی قائمی نیا، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و مشاور تحول دیجیتال، هوشمندسازی بندر را «طراحی یک موجود زنده» توصیف کرد و گفت: «نمی توان تنها بخشی از بندر را هوشمند کرد؛ اجزا به هم پیوسته اند و باید هم زمان طراحی شوند.»
او در تجربه همکاری با شرکت هلندی Sest Port Automation توضیح داد که در پروژه های موفق، سه لایه سخت افزار، نرم افزار و معماری به صورت چرخشی توسعه می یابند تا رفتار کل سیستم زنده باقی بماند. وی تأکید کرد بزرگ ترین نقطه ضعف پروژه های ایرانی، نبود تحلیل دقیق در فاز مهندسی نیازمندی هاست؛ مرحله ای که به گفته او، در بیش از ۸۰ درصد شکست های جهانی عامل اصلی بوده است.
قائمی نیا به تعدد نهادهای موازی در مدیریت بنادر—گمرک، سازمان بنادر، پلیس اقتصادی، استاندارد و بیمه—اشاره کرد و گفت اختلاف منافع و نبود حکمرانی داده محور موجب شده سیستم ها به صورت جزیره ای و ناکارآمد عمل کنند.
خطر حذف ایران از رقابت جهانی
دکتر علیرضا کیامهر، عضو هیئت مدیره و معاون بنادر و حمل ونقل دریایی شرکت توسعه و مدیریت بنادر و فرودگاه های منطقه آزاد قشم، با تشریح مدل مهندسی سیستم موسوم به E/V Model گفت: «هر بندر باید سه لایه الزام، منطق و فیزیک را یکپارچه ببیند؛ از شناخت ذی نفعان تا طراحی منطق عمل و اجرای فیزیکی مدل.»
وی هشدار داد که در صورت اجرا نشدن هوشمندسازی به شکل نظام مند، ایران به سرعت از مدار رقابت خارج خواهد شد. کیامهر با اشاره به ظرفیت فعلی ۲۷۰ میلیون تن کالای تخلیه و بارگیری در بنادر کشور، گفت این بهره وری بدون هوش مصنوعی به سقف خود رسیده و برای رشد، حداقل ۲۰ درصد افزایش سرعت لازم است.
او همچنین ضعف زیرساخت های ریلی و جاده ای، تراکم در بندر شهید رجایی، و نبود هماهنگی میان تصمیم گیران را از موانع اصلی دانست و تأکید کرد که هوشمندسازی باید فراتر از حوزه IT بوده و اصلاح قوانین و طراحی حکمرانی داده را همزمان دربر گیرد.
در پایان نشست، سه کارشناس تأکید کردند که هوشمندسازی بنادر دیگر یک انتخاب فناورانه نیست، بلکه الزام بقا در اقتصاد دریامحور جهان است. به گفته آنان، موفقیت ایران در این مسیر وابسته است به پذیرش تفکر سیستمی، مهندسی نیازمندی های دقیق، آموزش سازگار با فناوری های نو، و اصلاح حکمرانی داده میان تمام نهادهای بندری.
بنادر هوشمند جهان نشان داده اند که آینده لجستیک نه در ساخت اسکله های جدید، بلکه در درک رفتار داده ها و هم افزایی انسان و ماشین رقم می خورد؛ مسیری که ایران ناگزیر باید در آن گام بردارد تا از حذف در زنجیره تجارت جهان جلوگیری کند…
بلاگ خبری مکران آریا دریا
