اختصاصی مانا – کابل‌های زیردریا با بیش از ۱۴ میلیون کیلومتر و اتصال به بیش از ۱۳۰۰ ایستگاه بزرگ برون شبکه‌ای در سراسر جهان، ستون فقرات اتصال جهانی امروزه را تشکیل می‌دهند.
از ژوئن سال ۲۰۲۴ میلادی به بعد تعداد شبکه‌های اصلی و قابل کنترل داده پردازی از ۵۷۰ به بیش از ۶۰۰ کابل زیرِدریا فعال و برنامه ریزی شده افزایش یافته که در نقاط مختلف جهان مستقر هستند. این کار بر گسترش و اهمیت کابل‌ها تأکید دارد.
فراتر از ارتباطات، بستر دریا همچنین از زیرساخت‌های انرژی گسترده از جمله خطوط لوله گاز و کابل‌های برق پشتیبانی می‌کند. به عنوان مثال، دریای شمال به تنهایی میزبان حدود ۳۰۰۰ کیلومتر خط لوله گاز در کنار کابل‌های متعدد دریایی است.
امروزه از آنجایی‌که تغییرات آب و هوایی لزوم نگرش به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر را تسریع می‌کند، اهمیت زیرساخت‌های زیرِدریا به طور قابل توجهی افزایش یافته است. در حالی که برخی از خطوط لوله سنتی نفت و گاز کاهش می‌یابد، ابتکاراتی برای تغییر کاربری این ساختار‌ها برای کاربرد‌های جدید، مانند انتقال هیدروژن یا امکان جذب و ذخیره کربن وجود دارد. علاوه بر این، کابل‌های برق شبکه‌های برق رسانی را به هم متصل می‌کنند و امکان انتقال برق را برای متعادل کردن عرضه و تقاضا در سراسر مناطق و بین جزایر و سرزمین‌های اصلی فراهم می‌کنند، بنابراین از ادغام منابع انرژی تجدیدپذیر متغیر حمایت می‌کنند.
برای مثال، رشد نیروی بادی فراساحلی به کابل‌های برق بیشتری در بستر دریا برای اتصال نیروگاه‌های بادی جدید به شبکه نیاز دارد.
در محیط رقابتی و مملو از تهدید‌های امروزی آسیب‌پذیری‌های در حال گسترش داده‌های زیرِدریا و سیستم‌های انتقال انرژی جهان به طور فزاینده‌ای در معرض دید قرار می‌گیرند. این امر اهمیت حیاتی دفاع از کابل‌های دریایی را بیش از پیش آشکار می‌کند.
متأسفانه حفاظت از این شریان حیاتی اینترنتی جهان برخی اوقات در تخاصم‌های پدید آمده بین کشور‌ها مورد حمله و آماج کینه توزانه قرار گرفته و این شبکه قربانی اختلافات فرامرزی می‌شود. این درحالی است که اهمیت حیاتی این شبکه‌ها باعث می‌گردد تا از هرگونه کشمکش‌های سیاسی و جغرافیایی به دور باشد.
تأثیر خرابکاری در شبکه کابل‌های دریایی بر ارتباطات
زیرساخت‌های کابل‌های دریایی اگرچه حیاتی هستند، اما مملو از آسیب‌پذیری‌هایی هستند که خطرات قابل‌توجهی برای امنیت و ثبات اقتصادی جهانی در پی دارد.
در حالی‌که در بیشتر مکان‌ها، کابل‌ها در کف اقیانوس گسترده هستند و خطرات گلوگاه را کاهش می‌دهند، ایستگاه‌های فرود آنها به دلیل تمرکز جغرافیایی‌شان می‌توانند به کانون حملات احتمالی تبدیل شوند.
حملات هماهنگ بر روی گره‌های حیاتی یا کابل‌ها می‌تواند باعث خرابی‌های آبشاری شود که به طور قابل‌توجهی بر پیامد‌های اقتصادی و اجتماعی گسترده‌تر بر سیستم‌ها و افزایش هزینه‌ها تأثیر می‌گذارد.
در آب‌های عمیق‌تر بسیاری از مناطق جهان، کابل‌ها بدون محافظت در بستر دریا قرار می‌گیرند این کار باعث می‌شود کمتر در برابر لنگر انداختن یا صید ترال آسیب‌پذیر باشند، اما بدون شک در چنین وضعیتی کابل‌ها بیشتر در معرض خرابکاری عمدی هستند. علاوه بر این، در دسترس بودن عمومی نقشه‌های دقیق که مکان‌های کابل را نشان می‌دهد، قرار گرفتن آنها در معرض اعمال مخرب را افزایش می‌دهد.
یکی از آسیب‌پذیری‌های کلیدی زیرساخت‌های زیرِدریا در انزوای جغرافیایی آن نهفته است. فقدان حضور فوری انسان در شبکه‌های‌های ارتباطی و سایت‌ها‌ی هدایت کننده، تهدید‌های فیزیکی مانند حمله به کابل‌های فیبر نوری و مسی را آسانتر می‌کند.
به طور کلی صنعت کابل کشی زیرِدریا با خطرات حیاتی زنجیرۀ تامین مواجه است. ظهور سریع چین به عنوان یک تامین کننده پیشرو کابل زیردریا که توسط ابتکار راه ابریشم دیجیتال این کشور هدایت می‌شود، این کشور را در موقعیتی قرار داده است که سهم بسزایی از بازار جهانی فیبر نوری را به خود اختصاص دهد.
در سال‌های اخیر، چندین حادثه آسیب پذیری در زیرساخت‌های زیرِدریا آشکار شده است. در سال ۲۰۲۳ میلادی، مقامات تایوانی کشتی‌های چینی را به قطع کابل‌های زیرِدریا که به منظور اتصال اینترنت به جزایر ماتسو تایوان بسیار حیاتی هستند، متهم کردند این حادثه ۱۴۰۰۰ نفر از ساکنان را به مدت شش هفته در انزوای دیجیتالی قرار داد. ناگفته نماند چین هرگونه دخالت در این رویداد را تکذیب کرد.
در دریای بالتیک، یک کابل دریایی مخابراتی که سوئد و استونی را به یکدیگر متصل می‌کرد، در کنار یک خط لوله و کابل فنلاند-استونی در اکتبر ۲۰۲۳ میلادی آسیب دید.
در حوادث بعدی در نوامبر ۲۰۲۴ میلادی، کابل‌های ارتباطی بین سوئد و لیتوانی، آلمان و فنلاند قطع شد و سوء ظن خرابکاری را بالا برد.
در سطح جهانی، دریای چین جنوبی و دریای سرخ به عنوان نقاط تلاقی که برای کابل‌های زیر دریا شناسایی شده‌اند. در مارس ۲۰۲۴ میلادی، چندین کابل اصلی در دریای سرخ قطع شد که بر ۲۵ درصد از ترافیک داده‌های اینترنتی بین آسیا و اروپا تأثیر گذاشت.
جمع‌آوری اطلاعات برای اهداف خرابکارانه
جمع‌آوری اطلاعات شامل نقشه برداری و نظارت بر زیرساخت‌های بستر دریا است که عمدتاً توسط کشتی‌های غیرنظامی و وسایل نقلیه زیرآبی بدون خدمه مجهز به قابلیت‌های سنجش از دور در جهت ضربه زدن به منافع کشور‌ها انجام می‌شود.
چنین عملیاتی به بازیگران و به تعبیر دیگر افرادی با اهداف خرابکارانه این امکان را می‌دهد که برای اقدامات بالقوه خرابکاری آماده شوند و از چیدمان کابل آگاهی پیدا کنند. شنود فیزیکی کابل‌ها برای رهگیری ارتباطات، اگرچه از نظر فنی چالش برانگیز است، اما شکل دیگری از جمع آوری اطلاعات است.
در اینجا باید به این موضوع مهم و اساسی اشاره کرد که اگر چه برخی کشور‌ها تلاش‌هایی برای حفظ شبکه‌های کابلی زیرِدریا انجام داده‌اند، اما در برخی از مناطق غیر قابل دسترسی مانند اقیانوس‌ها، مرجع و منبع نظارتی و کنترلی بر کابل‌های زیرِدریا وجود ندارد. در واقع شاید بتوان ادعا کرد هر اقدامی در جهت صیانت از کابل‌های دریایی تاکنون داوطلبانه بوده است. مگر آنکه در یک کشور سیستمی بر این قبیل کار‌ها نظارت داشته باشد. جا دارد با عنایت به نقش حیاتی و غیر‌قابل انکار این شبکه‌های کابلی کشور‌ها‌یی که در همسایگی شبکه‌های کابلی قرار دارند و هیچ ناظری از سوی کشوری در آنجا به چشم نمی‌خورد، نسبت به تشکیل کمیته‌ای برای حفاظت از این کابل‌ها با کمک سایر کشور‌ها اقدامات لازم به عمل آورند.
مشارکت‌های بین‌المللی و منطقه‌ای
خوشبختانه در این راستا حرکت‌هایی از سوی برخی کشور‌ها مشاهده شده است. در دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، یک تلاش چند ملیتی تحت نام برنامه SeaSEC توسط هلند، دانمارک، آلمان، فنلاند، نروژ و سوئد برای حفاظت از کابل‌های دریایی آغاز شد. این برنامه به دنبال توسعه روش‌های پیشرفته برای نظارت بر بستر زیرساخت‌های زیر آبی در دریا‌های شمال و بالتیک، با تمرکز بر خطوط لوله، سکو‌های توربین بادی و کابل‌های اینترنتی است.
در آوریل ۲۰۲۴ میلادی، کشورهای همسایه دریای شمال – از جمله بلژیک، آلمان، نروژ، دانمارک، هلند و بریتانیا توافق کردند که برای افزایش امنیت زیرساخت‌های انرژی و مخابراتی زیر دریا با یکدیگر همکاری کنند. این کار به سرعت با توافق مشابهی بین هشت کشور همسایه دریای بالتیک برای حفاظت از دارایی‌های انرژی دریایی دنبال شد.
در حال حاضر، دستورالعمل نهاد‌های حیاتی اتحادیه اروپا (EU) کشورهای عضو را ملزم می‌کند که اقدامات حفاظتی را برای زیرساخت‌های حیاتی کابل‌های دریایی اعمال کنند، این دستورالعمل نشان‌دهنده تلاش هماهنگ در سراسر اروپا است هدف همکاری بین اتحادیه اروپا و ناتو نیز بهبود انعطاف پذیری زیرساخت‌های حیاتی است. گروه ویژه اتحادیه اروپا-ناتو همکاری بیشتر در نظارت و حفاظت از دارایی‌های دریایی را توصیه کرده است که منجر به ابتکاراتی مانند هسته هماهنگی زیرساخت‌های حیاتی زیردریا ناتو در بروکسل و مرکز دریایی برای امنیت در لندن شده است.
همکاری‌های دولتی با بخش خصوصی
در این راستا دولت‌ها با همکاری شرکت‌های خصوصی بهتر می‌توانند عناصر حیاتی کابل‌های دریایی را شناسایی کرده و از آنها محافظت کنند.
در آلمان، شرکای مختلف از جمله نیروی دریایی آلمان، پلیس فدرال، آژانس دریایی و هیدروگرافی فدرال، تخصص خود را برای اطمینان از موفقیت ابتکارات با هدف حفاظت از زیرساخت‌های دریایی به کار می‌گیرند.
پروژه آرگوس آلمان که توسط وزارت فدرال دیجیتال و حملونقل پشتیبانی می‌شود، بیشتر با هدف استفاده از داده‌های بزرگ و فنّاوری‌های هوش مصنوعی برای محافظت از زیرساخت‌های حیاتی زیرِ آب است. این طرح ۳.۵ میلیون یورویی بر توسعه سیستم‌های مستقل برای نظارت پیشرفته نسبت به ایمنی کابل‌های دریایی تمرکز دارد.
فنّاوری‌های تشخیص و بازرسی
در حال حاضر وسایل نقلیه کنترل از راه دور (ROV) و تصویر‌بردار خودکار زیر آبی (AUV) ابزار‌های ضروری برای شناسایی اشیاء غیرمجاز مانند دستگاه‌های نظارتی یا مواد منفجره به کار می‌روند که ممکن است به زیرساخت‌های زیر دریا متصل شوند. این سیستم‌های خودکار توسط سیستم‌های پرتاب و بازیابی سفارشی پشتیبانی می‌شوند که استقرار ایمن و مؤثر آنها را تضمین می‌کند. آنها همچنین از حسگر‌هایی برای شناسایی تهدید‌های بالقوه استفاده می‌کنند و آگاهی موقعیتی را افزایش می‌دهند.
اقدامات پیشگیرانه و واکنشی مبتنی بر داده‌ها
با تجزیه و تحلیل سوابق گسترده فعالیت‌های دریایی، الگوریتم‌های یادگیری ماشینی به شناسایی تهدید‌های بالقوه و اطلاع رسانی در مکان‌های استراتژیک زیرساختی کمک می‌کنند. این اقدام پیشگیرانه شامل اجتناب از کریدور‌های دریایی پرتردد برای به حداقل رساندن خطرات و در نتیجه تضمین ایمنی دارایی‌های حیاتی است.
علاوه بر این، ابزار‌های نوآورانه برای مدیریت و گزارش رویداد، بازپخش و تجزیه و تحلیل حادثه را امکان‌پذیر می‌سازد.
پیش‌بینی‌های استراتژیکی نصب و راه‌اندازی شبکه‌ها
یکی از راهبرد‌های پیشگیرانه کلیدی شامل تغییر مسیر سیستم‌های کابلی زیرِدریا برنامه‌ریزی شده قبل از نصب و راه اندازی به دور از مناطق متخاصم و مناطق آسیب‌پذیر است. این رویکرد خطرات مرتبط با تنش‌های ژئوپلیتیکی را به حداقل می‌رساند و احتمال آسیب‌پذیری‌های زیرساختی را کاهش می‌دهد.
علاوه بر این، برای کاهش خطرات مرتبط با اتکای بیش از حد به تأمین کنندگان خاص، بر تنوع بخشیدن به تأمین کنندگان مورد اعتماد برای فنّاوری و عملیات و همچنین اطمینان از اینکه تعمیر و نگهداری کابل توسط فروشندگان قابل اعتماد انجام می‌شود، تأکید شده است.
علاوه بر این، از طریق افزایش ایمنی شبکه و اتصالات متقابل، زیرساخت‌های زیرِدریا در برابر اختلالات انعطاف‌پذیرتر می‌شوند. این کار شامل ایجاد مسیر‌های متعدد برای جریان داده و انرژی است که امکان مسیر‌های جایگزین را در صورت قطع یا حمله فراهم می‌کند.
در پایان تاکید می‌شود زیرساخت‌های زیرِ‌آبی نقش مهمی در حفظ تداوم عملیاتی جامعه مدرن و اقتصاد جهانی ایفا می‌کنند. این شبکه گسترده شامل داده‌ها و کابل‌های ارتباطی زیرِدریا، خطوط لوله برای انتقال انرژی، کابل‌های برق و سیستم‌های استخراج منابع است که حفاظت از آنها نه تنها وظیفه دولت‌هاست و هر حاکمیتی نسبت به ایمنی آنها مسئول است، بلکه نیروی انسانی فعال در عرصه ارتباطات حفظ کابل‌های دریایی را وظیفه خود بدانند.
آنچه مهم است این است که این اجزا به طور فزاینده‌ای در برابر آسیب‌هایی که چه به دلیل پدیده‌های طبیعی یا دخالت عمدی انسان روی می‌دهد، آسیب پذیر هستند.
منبع: خبر گزاری بلومبرگ دریایی
مترجم: بهاره قهرمانی
بلاگ خبری مکران آریا دریا
