علی اکبر مرزبان
کارشناس ارشد حقوق بین‌الملل و امور دریایی
مدیر کل امور دریانوردان، سازمان‌های تخصصی و بین‌المللی سازمان بنادر و دریانوردی
بر‌اساس این قطعنامه گروه دولت‌های غربی به ویژه اروپایی، از دولت‌های عضو آیمو درخواست نمودند که علاوه بر محکومیت دولت فدراسیون روسیه، نگرانی عمیق خود را از اثرات مخرب حمله روسیه به اوکراین نسبت به ایمنی و امنیت کشتیرانی تجاری بین‌المللی در بخش‌های شمالی دریای سیاه، دریای آزوف و تنگه کرک اعلام دارند و از روسیه بخواهند که تمام عملیات نظامی خود را متوقف نموده و بدون هرگونه شرطی تمام نیروهای نظامی خود را از سرزمین اوکراین خارج نماید.
این قطعنامه مفصل با ۲۳ بند عملیاتی، از سوی اعضای اتحادیه اروپا به علاوه کشورهای ژاپن، کانادا و ایالات متحده آمریکا به مجمع ارائه شد و در طول هفته گذشته، این کشورها تلاش و لابی زیادی برای تصویب آن انجام دادند.
اگرچه این قطعنامه با اقبال عمومی ۱۶۹ دولت حاضر در نشست مجمع مواجه نشد، اما با توجه به نتیجه حاصله از رأی‌گیری به عمل آمده در ساعت ۱۶ دیروز دوشنبه مورخ ۱۳ آذرماه به وقت ایران، با آرای ائتلاف کشورهای غربی و همراهی تعداد محدودی از کشورهای دیگر به تصویب رسید و نتیجه رأی گیری از میان ۱۶۹ دولت دارنده حق رأی عبارتند از: ۴۶ رأی موافق، ۹ رأی مخالف و ۶۶ رأی نیز ممتنع. ضمن اینکه نمایندگان ۵۸ دولت ترجیح دادند تا در جلسه رأی گیری حضور نیابند.
بنابراین با توجه به مقررات مربوطه و از آنجا که آرای ممتنع در تصمیم‌گیری محاسبه نخواهد شد، قطعنامه مورد نظر با آرای موافق کمتر از ۳۰ درصد کل اعضای آیمو به تصویب رسید.
تصویب این قطعنامه کاملاً سیاسی از این جهت مهم است و می تواند خطرناک باشد که اولاً آیمو را از این ادعایش که همواره بر مسائل فنی و تخصصی تمرکز دارد، دور کرد و متهم به اتخاذ استاندارد‌های دوگانه در برخورد با موارد مشابه نمود و ثانیاً دریچه‌ای باز شد تا در آینده کشورهای غربی هر وقت بخواهند بتوانند از آیمو استفاده ابزاری برای مقاصد سیاسی خویش داشته باشند و دیگر دولت ها را تحت فشار قرار دهند.
بدون آنکه بخواهیم راجع به جنگ روسیه و اوکراین تحلیل و قضاوتی در خصوص اینکه حق با چه کسی است، داشته باشیم، از بعد فنی و تخصصی باید گفت، متأسفانه دیروز آیمو از یک آزمون تاریخی سربلند بیرون نیامد؛ قدرت و نفوذ روسیه در بین کشورها و اینکه اکثریت قاطع دولت‌ها( با غیبت در جلسه و یا رای ممتنع خود) نخواستند در تقابل با روسیه در خصوص این موضوع حساس و مهم قرار گیرند، نیز( به دلیل مقررات مربوط به رأی گیری برای تصویب یک موضوع)، مانع از تصویب قطعنامه نشد. دیروز را باید یک روز تاریخی برای آیمو دانست که فاقد سابقه به این صورت بوده است چراکه بروز چنین وضعیتی می تواند نقطه آغازی برای موارد مشابه علیه دولت‌های دیگر باشد.
به خاطر داریم که بارها از دبیر کل آیمو و کمیته های آیمو و حتی شورا و مجمع خواستیم که در قبال اعمال تبعیض آمیز ایالات متحده آمریکا و تحریم و فشار یکجانبه آن علیه ایران، در رابطه با خدمات دریایی به کشتی‌های تحت پرچم ایران موضع بگیرند؛ چراکه اولاً این اقدامات خلاف صراحت مواد یک و دوی کنوانسیون ایجاد آیمو و روح حاکم بر کنوانسیون‌های دریایی مبنی بر همکاری دولت های عضو است و ثانیاً می تواند ایمنی دریانوردی و به تبع آن محیط زیست دریایی را به خطر اندازد و دریانوردان را هم از حقوق شان محروم سازد. در هر مورد، آیمو به شدت از ورود به این موضوعات ابا و اکراه داشت و با این استدلال که ما یک سازمان فنی و تخصصی هستیم، وارد این تنازعات و اختلافات نمی شویم و شما می توانید به سازمان ملل مراجعه کنید.!!! اما چرا دیروز این اتفاق نیفتاد؟ تحلیل با شما. تحلیل اینجانب هم محفوظ تا بعد……اما تحلیل هرچه باشد، می توان گفت، آیمو رویکرد سنتی خود را در مواجهه با اینگونه واقعیات تغییر داد. اینکه آیا با تکرار در آینده، این رویکرد جدید را نهادینه خواهد کرد، باید صبر کرد و دید.
