تجارت در گروه های کالایی
ارزش تجارت جهانی در نیمه اول سال جاری میلادی نسبت به مدت مشابه سال گذشته در بسیاری از گروه های کالایی کاهش یافته است. در شش ماهه نخست سال ۲۰۲۳، گروه سوخت و محصولات معدنی ۱۵ درصد کاهش در ارزش تجارت و گروه آهن و استیل ۱۷ درصد کاهش در تجارت را نسبت به مدت مشابه سال گذشته شاهد بودند. همچنین ارزش تجارت در پوشاک و محصولات نساجی نیز در این مدت ۱۶ درصد کاهش پیدا کرده است.
البته برخی از گروه ها در همین مدت شاهد رشد در ارزش تجارت بودند؛ در نیمه اول سال ۲۰۲۳ مبادلات تجاری در جهان در گروه خودرو ۱۸ درصد و در سایر ماشین آلات ۶ درصد، نسبت به مدت مشابه رشد داشته است. گرچه این آمارها می تواند نگران کننده باشد، اما تصویر بزرگتر نشان دهنده رشد ۲۷ درصدی حجم تجارت در حد فاصل سال های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۳ میلادی است.
در مدت مذکور ارزش تجارت کالاهای کشاورزی ۳۵ درصد، محصولات غذایی ۴۰ درصد، سوخت و محصولات معدنی ۴۳ درصد رشد داشته است. همچنین در همین مدت تجارت آهن و استیل ۲۹ درصد و اتومبیل ۱۶ درصد رشد را تجربه کرده است.
تجارت خدمات در جهان
تجارت خدمات نیز پس از پایان پاندمی کرونا موفق شده خود را بازسازی کند. تجارت بخش خدمات در فصل دوم سال ۲۰۲۲ نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۱، به میزان ۱۹ درصد رشد داشته است. رشد این بخش در فصل سوم و چهارم همین سال نسبت به دوره های مشابه در سال های گذشته، معادل ۱۴ و ۵ درصد بوده است. همین رقم برای سه ماهه ابتدایی سال ۲۰۲۳ نسبت به دوره مشابه ۹ درصد بوده است.
در نیمه اول سال جاری میلادی بیشتر اقتصادهای بزرگ جهان شاهد رشد در صادرات و واردات خدمات بوده اند . بر اساس آمارهای سازمان تجارت جهانی، در شش ماهه نخست سال جاری میلادی میزان صادرات خدمات از آمریکا ۷ درصد، از بریتانیا ۸ درصد، از هند ۲۳ درصد و از ژاپن ۱۷ درصد نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۲ رشد داشته است. در این بین البته برخی از کشورهای صنعتی افت صادرات خدمات را تجربه کرده اند. در نیمه اول سال ۲۰۲۳، صادرات خدمات در آلمان و چین به ترتیب ۴ و۱۲ درصد افت داشته اند.
در نیمه اول سال جاری میلادی، واردات خدمات نیز در بین کشورهای منتخب شاهد رشد بوده است. واردات خدمات در ایالات متحده رشد ۴ درصدی، در بریتانیا رشد ۱۴ درصدی و در چین رشد ۱۶ درصدی را نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۲۲ میلادی نشان می دهد. همچنین در همین مدت واردات خدمات در آلمان ۶ درصد، در هند ۸ درصد و در فرانسه ۹ درصد رشد داشته است.
مقایسه آمارهای ۶ ماهه نخست سال ۲۰۲۳ با نیمه اول سال ۲۰۱۹ نشان می دهد که واردات و صادرات خدمات رشد قابل توجهی داشته اند. به عنوان مثال هند در بخش صادرات خدمات رشد ۵۷ درصدی و در واردات خدمات این کشور رشد ۴۰ درصدی را دارا بوده است.
بر اساس آمارهای سازمان تجارت جهانی در بین گروه های خدماتی بیشترین رشد مربوط به گروه سفر و توریسم است. در فصل دوم سال ۲۰۲۲ تجارت خدمات مسافرتی نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۱۷ درصد رشد داشته است. این رقم برای فصل سوم همین سال معادل ۵۸ درصد و برای فصل چهارم ۴۸ درصد نسبت به فصل مشابه سال گذشته محاسبه شده است.
این گروه خدماتی در فصل اول سال ۲۰۲۳ میلادی هم ۵۸ درصدنسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد داشته است. بدیهی است که رشد قابل توجه در این گروه خدماتی مرتبط با اُفت شدید سفرها در دوره کرونا است و این تغییرات نشان می دهد که وضعیت صنعت گردشگری در حال بازگشت به دوره پیشا کرونا است. در بخش خدمات حمل ونقل نیز به رغم کاهش تجارت در فصل اول سال ۲۰۲۳، آمارها رشد قابل توجه را نشان می دهد.
در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۲، تجارت در این بخش نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۴ درصد و در فصل سوم ۲۳ درصد رشد داشته است. تجارت خدمات حمل ونقل در ۶ ماه بعدی افت نسبی داشته به صورتی که در فصل اول سال ۲۰۲۳، نسبت به همین دوره زمانی در سال ۲۰۲۲، به میزان ۵ درصد افت داشته است.
حمل ونقل کالاهای تجاری
شاخص دیگری که بر اساس آن می توان وضعیت تجارت جهانی را بررسی کرد، میزان ترافیک در بنادر و تعداد پروازهای تجاری است. شاخص توان عملیات کانتینرها که بر اساس ترافیک در ۹۲ بندر که ۶۴ درصد تجارت جهانی از طریق آنها صورت می گیرد محاسبه شده، می تواند تصویر روشنی از وضعیت تجارت جهانی ارائه کند. بر اساس این شاخص، توان عملیاتی در چین افزایش یافته، درحالی که حمل ونقل در بنادر اروپایی کاهش یافته است.
این مساله نشان می دهد که برخلاف نگرانی ها از مشکلات در چین، خطر رکود تجارت در اتحادیه اروپا بیشتر است. گرچه داده های تفکیکی برای ایالات متحده وجود ندارد، اما اطلاعات از بندر لس آنجلس نشان می دهد که توان عملیاتی کانتینرها در این بندر بین ژوئیه ۲۰۲۲ و فوریه ۲۰۲۳، ۴۸ درصد کاهش یافته اما از این زمان تا ژوئن سال جاری ۷۱ درصد افزایش یافته است.
تحلیلگران این افزایش را ناشی از رشد مبادلات تجاری آمریکا با قاره آسیا می دانند. افزایش تعداد پروازها نشانه دیگری از رونق تجارت است. بر اساس آخرین آمارها، پروازها در ماه سپتامبر نسبت به ماه مشابه سال قبل ۲۴ درصد افزایش داشته است. همچنین پروازها از ابتدای سال تا به امروز (۱ژانویه تا ۲۰ سپتامبر) ۲۳ درصد افزایش یافته است. این آمار هم خوش بینی نسبت به آینده تجارت را افزایش می دهد.
در نهایت می توان گفت آمارهای تجارت کالا و خدمات نشان می دهد که تجارت جهانی تا حدی پس از پایان پاندمی خود را بازسازی کرده و حتی اختلال هایی مانند سیاست های پولی انقباضی، جنگ روسیه و اوکراین و مشکلات اقتصادی در چین مسیر رشد تجارت را با اختلال جدی مواجه نخواهد کرد.
گزارش سازمان تجارت جهانی نشان می دهد که در سال آینده میلادی قطار تجارت به ریل قبلی خود باز خواهد گشت و بار دیگر شاهد رشد پرشتاب مبادلات تجاری در نیمه دوم دهه جاری خواهیم بود.
