تین نیوز
هنوز تا راه اندازی کریدور هندی عربی زمان زیادی باقی مانده اما هندی ها با لغو مناقصه های خرید جرثقیل های ساحلی بندر چابهار، اولین خسارت کریدور جدید التاسیس را به ایران وارد کردند.
به گزارش تین نیوز به نقل از سایت خبری تجارت دریایی هندوستان، شرکت دولتی هندی “ایندیا پورتس گلوبال لیمیتد” که برای توسعه و اداره بندر شهید بهشتی چابهار با سرمایه هند در ایران تشکیل شده، مناقصه هایی را که از یک سال پیش برای خرید جرثقیل های ساحلی و سایر تجهیزات جابجایی کانتینر اکران شده بودند را لغو کرده است.
این امر سرمایه گذاری خارجی در بندر شهید بهشتی را به دلیل تحریم های آمریکا علیه ایران به دلیل برنامه های هسته ای اش پیچیده تر می کند.
ایندیا پورتز گلوبال در سپتامبر ۲۰۲۲، سومین مناقصه خود را از سال ۲۰۱۷، برای خرید چهار دستگاه گنتری کرین با ظرفیت ۶۵ تن را اکران کرد.
به طور جداگانه، ایندیا پورتز گلوبال مناقصاتی را برای خرید ۱۴ دستگاه جرثقیل دروازه ای ویژه تخلیه و بارگیری و چیدمان کانتینرها در محوطه (ترانستینر) هر یک با ظرفیت ۴۰ تن، سه دستگاه جرتقیل ۱۰۰ تنی و ۳ دستگاه جرثقیل ۶۰ تنی، دو دستگاه ریچ استاکر و تعدادی تجهیزات ویژه عملیات کانتینر خالی و ترمینال تراکتور و کفی را هم اکران کرده بود.
جدول زمانی ارائه پیشنهادات در این مناقصه ها بارها توسط ایندیا پورت گلوبال تمدید شد زیرا پیشنهاد دهنده ای برای ارائه پیشنهاد به دلیل مواجهه با تحریم های اعمال شده توسط غرب علیه ایران پیدا نشد.
کریدور هندی عربی اسرائیلی چابهار را دور می زند
روز دوشنبه گذشته ۱۸ سپتامبر ایندیا پورتز گلوبال تمام مناقصه ها را بدون ذکر هر گونه دلیلی لغو کرد. این تصمیم بعد از برگزاری اجلاس جی ۲۰ در دهلی نو و موافقت قدرت های اقتصادی بزرگ جهان برای ایجاد کریدور IMEC که از هندوستان به امارات، عربستان، اردن، سرزمینهای اشغالی و از آنجا به اروپا می رسد، اعلام شده است.
مشخص نیست که ایندیا پورتز گلوبال برای خرید تجهیزاتی که بخشی از قرارداد امضا شده با ایران برای توسعه بندر چابهار است، چه تصمیمی دارد.
پیش از این، بروز تأخیر در تامین گنتری کرین ها و سایر تجهیزات، شروع رسمی قرارداد ده ساله بهره برداری از بندر چابهار را برای هندی ها به تعویق انداخته بود.
البته هند و ایران با توجه به چالش‌های موجود بر سر تامین مالی خرید تجهیزات استراتژیک، بندر را از طریق قراردادهای موقت و کوتاه‌مدت سالانه عملیاتی کرده‌اند.
یکی از مدیران صنعت بندری که این پروژه را پیگیری می‌کند، در توضیح علت لغو مناقصه‌ها گفت: هرکس تجهیزات IPGL را برای بندر چابهار تامین کند، به دلیل تحریم‌های آمریکا دچار مشکل می‌شود.
وی ادامه داد: همه میدانند که تجهیزات تامین شده برای IPGL، حتی اگر بر اساس مناقصه در بندر بمبئی هم تحویل داده شوند، در نهایت مقصد آنها چابهار است و این امر بر کسی پوشیده نیست.
بندر چابهار یا IPGL یک مجموعه بزرگ مانند PSA، دی پی ورلد و یا آدانی نیست، بلکه فقط یک بندر و ترمینال کوچک محسوب می شود، بنابراین، سازندگان تجهیزات نمی‌خواهند با ارتباط داشتن با بندر چابهار، تجارت خود را با سایر اپراتورهای بزرگ بندری و ترمینالی به خطر بیندازند.
علاوه بر آن، مسائل بانکی نیز یک مساله دشوار است زیرا وام دهندگان تمایلی به گشایش اعتبار اسنادی (LC) که پرداخت به فروشندگان تجهیزات به ایندیا پورتز گلوبال را تضمین می کند، ندارند.
شرکت خدمات دریایی بنادر هند و شرکت آریا بنادر ایران (ABI) در اردیبهشت ۱۳۹۵ قراردادی را برای تجهیز و راه اندازی پایانه های کانتینری و چند منظوره فاز اول بندر شهید بهشتی چابهار با سرمایه گذاری ۸۵.۲۱ میلیون دلاری و هزینه و درآمد سالانه ۲۲.۹۵ میلیون دلار به صورت اجاره ۱۰ ساله امضا کردند با فرمول تسهیم درآمد بین ایران و هند که البته اجرایی شدن این قرارداد مستلزم تامین تجهیزات مورد نیاز بندر چابهار از سوی طرف هندی بود.
آریا بنادر ایرانیان و IPGL، امضاکنندگان قراردادی بودند که دولت هر طرف تایید کننده های آن بودند و دولت ایران از آن زمان تاکنون دخالت مستقیم در این قرارداد را بر عهده گرفته است.
سردرگمی ذینفعان توسعه بندر چابهار از رفتار تجاری هندی ها
درحالی که IPGL به دنبال تامین تجهیزاتی به ارزش ۸۰۰۰ میلیارد روپیه بوده، دولت این کشور برای توسعه بندر چابهار ایران در سال مالی که از آوریل آغاز می شود، تنها ۱۰۰ میلیارد روپیه بودجه در نظر گرفته است.
لغو مناقصه های خرید تجهیزات برای بندر شهید بهشتی چابهار باعث سردرگمی کسانی شده که این پروژه را دنبال می کنند.
ایران موافقت کرده که دوره قرارداد موقت را تا دو سال دیگر تمدید کند، اما به شرطی که تمام تجهیزات مورد نیاز طبق قرارداد ظرف ۱۸ ماه تامین شوند.
هند نیز به نوبه خود با درخواست ایران برای پیگیری داوری ناشی از اختلافات قراردادی در آن کشور که محل اختلاف دو طرف بود، موافقت کرد و زمینه را برای امضای قرارداد بلندمدت فراهم کرد. یک مدیر اجرایی در این صنعت گفت: به نظر می رسد هند با موافقت با برگزاری جلسات داوری در ایران، این پروژه را پابرجا کرده است.
با این حال، باید تمایل سیاسی برای اختصاص بودجه برای خرید تجهیزات وجود داشته باشد. اگر منابع مالی در دسترس قرار نگیرد، پروژه بندر چابهار پیشرفت نخواهد کرد و منجر به مشکلات بیشتر خواهد شد.
تعهدات مشخصی وجود داشت که هر دو طرف باید به آن ها عمل می کردند و البته آنها به دلیل تحریم ها نمی توانستند به این تعهدات عمل کنند. در نتیجه هر دو طرف تصمیم گرفتند تا زمانی که مشکلات حل نشود عملیات را به صورت موقت آغاز کنند.
با پیگیری بی‌وقفه طرف هندی، آمریکا با ارائه سندی بندر چابهار را از تحریم ها معاف کرد. اما به گفته این منبع، این اسناد فاقد شفافیت است و بانک ها از پذیرش آن خودداری کرده اند و خواستند که در مورد مسائل محرمانه نامشان فاش نشوند.
در آن زمان که آمریکا بندر چابهار را از تحریم‌ها معاف کرد منافعی در افغانستان داشت اما به نظر میرسد با روی کار آمدن حکومت طالبان، آمریکا دیگر علاقه ای به افغانستان نداشته باشد. وقتی افغانستان مورد توجه آنها نباشند، بندر چابهار هم دیگر مهم نخواهد بود. قضیه به همین سادگی است.
بندر چابهار که در استان سیستان و بلوچستان در ساحل جنوب شرقی ایران (خارج از خلیج فارس) واقع شده از طریق مرزهای شرقی ایران، راه دسترسی زمینی – دریایی به افغانستان و آسیای میانه را به هند می دهد. این پروژه یک سرمایه گذاری استراتژیک برای توسعه ترانزیت دریایی منطقه ای به افغانستان و آسیای میانه محسوب می شود.
چابهار همچنین به عنوان دروازه ای برای کشورهای شرق و غرب دریای خزر به عنوان بخشی از کریدور بین المللی حمل و نقل شمال-جنوب (INSTC) محسوب می شود.
کریدور شمال-جنوب یک شبکه چندوجهی به طول ۷۲۰۰ کیلومتر از مسیرهای دریایی، ریلی و جاده ای برای جابجایی بار بین هند، ایران، افغانستان، جمهوری آذربایجان، روسیه، آسیای مرکزی و اروپا است.
با توجه به این پیش زمینه، گفته می شود که روسیه با جدیت این پروژه را زیر نظر دارد، چرا که پیشرفت آهسته در شروع قرارداد طولانی مدت در چابهار، قرارداد ترانزیت از مرز چابهار / بندرعباس به دریای خزر / جمهوری آذربایجان را تحت تاثیر قرار می دهد.
از ۸۵.۲۱ میلیون دلاری که هند موافقت کرده بود تا به عنوان بخشی از این قرارداد سرمایه گذاری کند، شرکت IPGL شش جرثقیل موبایل ساحلی را برای چابهار خریداری و به بندر چابهار منتقل کرده [و به تازگی اجازه استفاده از آنها را داده به اپراتور محلی دسته دوم خود] است.
ایران از بندر چابهار انتظار دارد که حجم کانتینری‌های بیشتری را برای کاهش فشار از روی بندرعباس بپذیرد. بندر چابهار برای تبدیل شدن به یک ترمینال کانتینری مناسب نیاز به گنتری کرین دارد. درست است که کانتینرها در چابهار با جرتقیل های موبایل ساحلی قابل جابه جایی هستند، اما این تنها کافی نیست و بهره وری مناسبی به همراه نخواهد داشت، هرچند که در حال حاضر حجم کار به اندازه ای نیست که کارایی ملاک باشد.
بندر چابهار در حال حاضر سالانه حدود ۳۰ هزار تا ۴۰ هزار تی ای یو کانتینر و حدود ۲ میلیون تن محموله فله و غلات را جابجا می کند.
هند از حضور در چابهار چه هدفی دارد؟
به گفته افراد آگاه در صنعت کشتیرانی، توانایی چابهار برای جذب ترافیک قابل توجهی از کانتینرها، به دلیل عدم تردد کشتی‌های کانتینری خطوط اصلی کشتیرانی، کاهش یافته است.
یکی از مدیران صنعت کشتیرانی گفت: چابهار حتی به عنوان یک بندر برای خطوط اصلی کشتیرانی یا یک بندر فیدری هم نیست چرا که در حال حاضر تنها کشتی‌های کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران به آن بندر ترددد میکنند و حتی شرکت دولتی کشتیرانی هند نیز به چابهار نمی آید. با نگاهی به همه این مسائل، آیا هند جدی است و ارزش حضور در چابهار را می داند یا دلایل دیگری وجود دارد؟
یک کارشناس دفاعی در خصوص این پروژه گفت: هند به دلایل تجاری در بندر چابهار سرمایه گذاری نکرده است؛ اجازه دهید در این زمینه خیلی شفاف صحبت کنیم،. هند به دلایل استراتژیک و ژئوپلیتیکی در چابهار حضور دارد. وی گفت: تصمیم هیئت دولت هندوستان برای مشارکت در توسعه بندر چابهار کاملاً آگاهانه و حساب شده بود. او افزود: هند از این پروژه درآمدی نخواهد داشت و در واقع هندوستان در این پروژه ضرر خواهد کرد، اما به دلایل استراتژیک و ژئوپلیتیکی، حضور خواهد داشت.
با وجود همه اینها، ضرر و زیان شرکت IPGL از بهره برداری از بندر چابهار در یک قرارداد موقت بسیار کمتر از آن چیزی است که در پیشنهاد تصویب شده توسط هیئت دولت پیش بینی شده بود.
ایران مشتاق توسعه بندر چابهار است زیرا بندرعباس در صورت وقوع یک جنگ “آسیب پذیر” تلقی می شود.علاوه بر این، دولت ایران فکر می‌کرد که اگر بندر چابهار به هند داده شود، به تسهیل خرید تجهیزاتی که به دلیل تحریم‌ها قادر به تهیه آن نیست، می‌انجامد، اما در واقع مشکل حل نشده و هند تنها ۶ جرثقیل موبایل ساحلی را برای بندر چابهار تامین کرده است.
انتهای پیام
