آموزش و تربیت جوانان برای حضور در صنعت حملونقل دریایی مقوله ای است که در قیاس با گذشته اهمیت بسزایی پیدا کرده است. با پیشرفت و توسعه صنعت دریا و دریانوردی، نیاز به نیروهای متخصص بیش از گذشته احساس می‌شود. از این‌رو با تنوع بخشی به رشته‌های مرتبط با صنعت حملونقل دریایی و همکاری ارگان‌های دریایی برای ایجاد رغبت و تمایل برای انتخاب رشته‌های صنعت دریا و دریانوردی می‌توان به جایگاهی که مدنظر است، رسید. در این زمینه، با بابک حسنی جلیلیان، کارشناس و مدیر سابق امور آموزش و استانداردهای دریایی شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران گفت‌و‌گویی انجام دادیم که از نظرتان می‌گذرد.
دانشگاهها و مراکز آموزشی چه نقشی در تامین نیروی متخصص مورد نیاز صنعت دریانوردی دارند؟
مقوله نیروی انسانی متخصص دریا، شامل دریانوردان کشتی‌های تجاری و صنایع دریایی از موضوعات بسیار مهم در صنعت دریایی به شمار می‌رود. بر این اساس دانشگاهها بنابر سیاست وزارت علوم، اقدام به جذب دانشجو می‌کنند. اما نباید از این موضوع غافل شد که دانشگاهها به‌دلیل محدودیت‌هایی که دارند بعضا نتوانسته‌اند نقش مورد انتظار در صنعت دریایی را برآورده کنند. به طور مثال دانشگاهها امکان جذب دریانوردان ارشد در هیئت علمی خود را ندارند و در عین حال با کمبود اساتید متخصص علوم دریایی مواجه هستیم. موضوع مهم دیگر این‌که ارتباط صنعت دریایی با دانشگاهها خیلی پررنگ نیست و آن گونه که باید و شاید به آن پرداخته نشده است. همچنین از دانشگاههای علمی کاربردی و پودمانی دریایی بسیار کمی برخوردار هستیم و باید در این مورد سیاست‌های جدیدی اتخاذ شود.
اگر دانشگاهها تا حدودی انعطاف نشان دهند و محدودیت‌ها را برطرف کنند، قطعا با سرعت بیشتری می‌توان آموزش نیروی انسانی متخصص را چه از نظر کمی و چه کیفی در دستورکار قرار داد و همچنین می‌توان پیشرفت قابل ملاحظه‌ای را در این خصوص داشت. در حال حاضر موسسات آموزشی غیردانشگاهی وارد عمل شده‌اند و در حال تربیت نیروی انسانی مورد نیاز بخش دریا هستند. در این شرایط نقش سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان سیاست‌گذار و مرجع اعطای مجوز به موسسات آموزشی، بسیار حائز اهمیت است.
به نظر شما رشته‌های دانشگاهی مربوط به صنعت حملونقل دریایی چقدر پاسخگوی نیاز کشور است؟
تا حدودی این نیازها برطرف شده است اما نیازمند نگاه تخصصی به این مسئله هستیم. باید بتوانیم رشته‌های تخصصی و کاربردی‌تری را تعریف کنیم. توصیه می‌شود وزارت علوم در سیاست‌گذاری خود با تعامل با سازمان‌های متولی علوم دریایی اعم از سازمان بنادر و دریانوردی و شرکت‌های کشتیرانی بزرگ، وارد عمل شود و کارگروه‌های مربوطه را تشکیل دهد و به تعریف رشته‌های میان رشته‌ای جدید بپردازد.
زمانی‌که از رشته حملونقل دریایی نام می‌بریم، نمی‌توانیم به یک رشته خاص اشاره کنیم بلکه باید ترکیبی از چند رشته دانشگاهی اعم از اقتصاد دریا، لجستیک بازرگانی دریا، حقوق دریا، رشته‌های مهندسی و صنایع فراساحل و موارد دیگر را مدنظر قرار داد. بنابراین دانشگاهها، موسسات آموزشی کاربردی و متولیان حوزه دریایی با تعامل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می‌توانند، اقدامات موثری در این رابطه انجام دهند و با تاسیس دانشگاههای علمی کاربردی خاص و تخصصی دریایی به تربیت نیروی انسانی متخصص دریایی بپردازدند که یکی از این اقدامات، می‌تواند تاسیس دانشگاههای جامع علوم دریایی در بنادر
کشور باشد.
چگونه می‌توان شرایطی را فراهم کرد که جوانان از آموزش دریایی و فعالیت‌های مربوط به آن، استقبال کنند؟
هر سازمانی دارای برنامه و ماموریتی خاص در راستای مسئولیت‌های اجتماعی و متعهد به اجرای آن است. وظیفه سازمان‌های دریایی اعم از شرکت‌های کشتیرانی و سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان سیاست‌گذار این است که حرفه دریانوردی را به آحاد جامعه معرفی کنند. باید بدانیم استقبال زمانی صورت می‌گیرد که معرفی و شناسایی خوبی نسبت به شغل دریانوردی انجام شود. در این زمینه وزارت آموزش و پرورش می‌تواند در قالب کتاب‌های درسی به دانش‌آموزان، رشته‌های دریایی را معرفی کند. وزارت کار نیز می‌تواند تسهیلات ویژه به مشاغل دریایی اختصاص دهد. از سویی شرکت‌های کشتیرانی هم می‌توانند به روش‌های مختلف تیم‌های آموزشی را به مدارس سراسر کشور اعزام کنند. علاوه بر این در رسانه‌ها به ویژه صداوسیما نیز می‌توان به صورت مستقیم و غیرمستقیم می‌توان از شغل دریانوردی صحبت کرد. هدف اصلی ارگان‌های دریایی باید معرفی خوب اثرگذار و جذاب رشته‌ها و مشاغل دریایی باشد تا جوانان بتوانند این شغل و حرفه را که جزء مشاغل گمنام در سطح جامعه است
به خوبی بشناسند.
متاسفانه بسیاری از هموطنان حتی در بنادر کشور، کشتیرانی را ارگانی نظامی می‌دانند و تصور می‌کنند دریانوردان جزء نیروهای نظامی هستند؛ این موضوع نیز ناشی از ضعف شناسایی و معرفی مناسب در حوزه دریایی است و باید تمامی ارگان‌های دریایی در سیاست‌های جاری و مسئولیت اجتماعی خود بازتعریف داشته باشند و با اقدام موثر در راستای جذب دانشجو و نیروی دریانورد متخصص اقدام کنند.
استقبال از مشاغل دریایی با همکاری ارگان‌های دریایی
